Było jakiś czas temu o odprawie dla pracownika, który rozwiązuje umowę o pracę na podstawie art. 55 par. 1(1) kodeksu pracy (uchwała SN z 2 lipca 2015 r., III PZP 4/15), natomiast wyszło mi, że nie było słowa o nieco wcześniejszej uchwale Sądu Najwyższego odnoszącej się do wynagrodzenia kuratora ustanowionego z urzędu dla osoby prawnej.
Oto w odpowiedzi na pytanie o to kto płaci kuratorowi dla osoby prawnej, jeśli majątek i dochody tego podmiotu nie wystarczają na pokrycie kosztów wynagrodzenia Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę:
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2015 r., III CZP 4/15:
Wynagrodzenie dla kuratora ustanowionego z urzędu na podstawie art. 42 kc w braku majątku lub dochodów osoby prawnej jest pokrywane przez Skarb Państwa — sąd rejestrowy.
Uchwałę podjęto w odpowiedzi na następujące pytanie:
Czy wynagrodzenie dla kuratora osoby prawnej ustanowionego z urzędu na podstawie art. 42 kc, w sytuacji braku majątku lub dochodów tej osoby, jest pokrywane ze środków publicznych na postawie art. 597 par. 1 kpc w zw. z art. 605 kpc, a jeśli tak, to kto wówczas jest płatnikiem tego wynagrodzenia?
Rozstrzygnięcie dotyczy sytuacji, w której osoba prawna — na przykład spółka prawa handlowego — traci organ uprawniony do reprezentacji. Zgodnie z art. 42 kc w takim przypadku obowiązkiem sądu jest ustanowienie kuratora, do którego obowiązków należy „postarać się o powołanie” organu (podkreślam: postarać się o powołanie, nie powołać — sposób powoływania organów nadal regulują stosowne przepisy, czyli np. kodeks spółek handlowych w przypadku sp. z o.o.). Jak podkreślono w postanowieniu SN z 7 maja 2004 r. (sygn. akt III CK 249/03) kurator ustanowiony w celu powołania jej organów nie ma uprawnienia do powołania zarządu i nie zastępuje walnego zgromadzenia ani rady nadzorczej tej spółki.
A jeśli jest to niemożliwe — kurator powinien postarać się o likwidację podmiotu.
art. 42 kc:
§ 1. Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora.
§ 2. Kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.
Co ciekawe w uzasadnieniu nieco wcześniejszej uchwały (III CZP 101/14) Sąd Najwyższy przyjął stanowisko nieco odmienne, tj. „chociaż zakres kompetencji kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 § 1 kc jest ograniczony do czynności wymienionych w § 2 tego przepisu, to jednak judykatura wyraźnie skłania się do interpretacji przedmiotowego zakresu tych uprawnień kuratora z uwzględnieniem także czynności niezbędnych z punktu widzenia urzeczywistnienia celów, do osiągnięcia których mają zmierzać jego działania określone w art. 42 § 2 kc”. Uchwała ta dotyczyła wprawdzie nieco innej sytuacji (tego czy ordynacja podatkowa uprawnia organ podatkowy do złożenia wniosku o powołanie kuratora), ale stanowisko w niej wyrażone jest dość jasne.