Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego to fundament prawa karnego — podobnie jak reguła, w myśl której każdy jest niewinny, dopóki nie udowodni się mu winy (czyli to oskarżenie ma udowadniać, obrona może nawet milczeć) — jednak zawsze dobre pytanie brzmi: czy z reguły in dubio pro reo można wnioskować, że sąd może podarować sobie inicjatywę dowodową wychodząc z założenia, że oto są wątpliwości, które należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego? (wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 2016 r., sygn. akt IV KK 214/16).
Mężczyznę oskarżono o zastrzelenie z wiatrówki psa rasy yorkshire terrier, co zostało zakwalifikowane jako przestępstwo zabicia zwierzęcia (art. 35 ust. 1 UOZ).
Sąd I instancji uznał sprawcę winnym zarzucanego czynu i skazał go na pół roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata, 1000 złotych grzywny i 500 złotych nawiązki na schronisko dla bezdomnych zwierząt oraz zobowiązał do zapłacenia poszkodowanej właścicielce 3000 złotych odszkodowania.
art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt
Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1-4
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jednak sprawcę uniewinniono w apelacji — bo obrońca oskarżonego przekonał sąd, że śrut zrykoszetował, zatem nie ma podstaw do uznania, iżby sprawca działał umyślnie, w celu zabicia lub okaleczenia psa.
art. 5 kpk
§ 1. Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem.
§ 2. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.
Rozpoznając kasację SN zauważył, że sąd II instancji w sposób nieprawidłowy zastosował zasadę rozstrzygania na korzyść oskarżonego wątpliwości co do możliwości przypisania mu zamiaru popełnienia przestępstwa.
Mianowicie z faktu, że przestępstwo z art. 35 ust. 1 UOZ może być popełnione wyłącznie umyślnie, nie sposób wywodzić, iż na założenie umyślności (tak postąpił sąd, który uznał sprawcę winnego przestępstwa) można odpowiedzieć założeniem nieumyślności.
W uzasadnieniu wyroku uniewinniającego przeprowadzono wnioskowanie, iż „skoro przeprowadzone postępowanie nie wykazało, iż oskarżony umyślnie zabił psa (…) należało go uniewinnić” — tymczasem obowiązujący w czasie wyrokowania art. 5 par. 2 kpk nie zwalnia sądu z obowiązku wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności istotnych dla sprawy — zaś zasada in dubio pro reo może być zastosowana dopiero po prawidłowym postępowaniu dowodowym.
W przełożeniu na okoliczności sprawy oznacza to, że sąd powinien przeprowadzić dowód z badania śrutu wydobytego z ciała zabitego psa — dzięki czemu być może uda się ustalić czy doszło do bezpośredniego postrzału, czy też faktycznie miał miejsce nieszczęśliwe zrykoszetowanie.