Stare i dobre (orzeczenie): czy „odradzam tego adwokata” narusza dobra osobiste (tego adwokata?) — czyli czy anonimowy, niewulgarny, nieobelżywy — lakoniczny — komentarz podlega ochronie jako przejaw wolności słowa? (wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2013 r., IV CSK 270/12).
Spór dotyczył jednego z tych „branżowych” serwisów, w których znaleźć można informacje o osobach świadczących określone usługi oraz opinie użytkowników o jakości tych usług (w tym przypadku o prawnikach). Pewnego dnia w serwisie pojawił się następujący komentarz użytkownika dotyczącego określonego z imienia i nazwiska adwokata (obok pięciu innych komentarzy, w których zachwalano usługi tego prawnika):
Odradzam tego adwokata. Kompletnie nie zna się na tym, co robi. Niepoukładany i niekompetentny.
Adwokat zwrócił się do usługodawcy o udostępnienie danych osobowych autora komentarza, jednak administrator odmówił, albowiem wpis nie naruszał dóbr osobistych ani też nie był bezprawny.
W powództwie o ochronę dóbr osobistych adwokat zażądał usunięcia wpisu oraz wszystkich innych opinii dotyczących jego osoby oraz zobowiązania do niezamieszczania wpisów i opinii w przyszłości, opublikowania przeprosin (w prasie oraz w internecie) oraz zobowiązania do udostępnienia danych osobowych użytkownika.
Sąd prawomocnie oddalił roszczenia: adwokat jako osoba publiczna podlega ocenie, która nie zawsze musi być pochlebna. Charakter działalności zawodowej adwokata dopuszcza szersze granice dopuszczalnej krytyki — konsekwencją podejmowania takiej działalności jest konieczność poddania się ocenie opinii publicznej. Kwestionowany komentarz nie dotyczy faktów, zatem nie podlega on weryfikacji w zakresie prawdziwości informacji, nie zawiera też wyrażeń obraźliwych lub wulgarnych. Z drugiej strony skoro w serwisie są też oceny pozytywne, oznacza to, że nie przełożył się on na negatywny odbiór prawnika.
SN oddalił skargę kasacyjną adwokata: pozwanym w sprawie nie jest autor komentarza, zaś usługodawca usługi świadczonej drogą elektroniczną może zwolnić się od odpowiedzialności za komentarze użytkowników na zasadach określonych w art. 14 ust. 1 uośude. Usługodawca nie będzie zatem ponosił tej odpowiedzialności w szczególności jeśli w ogóle nie doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda.
Zdaniem SN wypowiedź internauty zawierała elementy naruszające godność adwokata (rozumianą jako poczucie własnej wartości i oczekiwanie szacunku) oraz dobre imię (przypisanie własności lub postępowania, które mogą poniżyć osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania określonego zawodu lub działalności).
Jednakże bezprawność naruszenia dóbr osobistych — w tym przypadku — wyłączył kontratyp działania w obronie uzasadnionego interesu społecznego, jakim jest wolność wypowiedzi. A wszystko to dlatego, iż
swoboda wyrażania poglądów i ocen, która najczęściej „konkuruje” z prawem do ochrony czci, może — w konkretnych okolicznościach sprawy — prowadzić do wniosku, że działanie osoby korzystającej z wolności słowa, nieprzekraczające jej granic, było dozwolone, a w konsekwencji — naruszenie czci nie było bezprawne.
Skoro zatem komentarz nie jest ostry ani drastyczny, nie zawiera sformułowań oszczerczych lub obraźliwych, nie jest to krytyka napastliwa, podyktowana względami osobistej animozji i nie zmierza do ośmieszenia go — a zwłaszcza do zmniejszenia liczby klientów — to taka wypowiedź krytyczna jest zgodna z prawem.
Nie można także komentarza „rozbierać” w kategoriach prawda/fałsz — jest to wyłącznie subiektywny punkt widzenia internauty, zaś każda osoba, która z oceną tą się zapozna, powinna mieć prawo do osobistej analizy wypowiedzi i wyciągnięcia z niej wniosków.
Kąśliwie rzecz ujmując: adwokat sprawę przegrał, więc chyba można odradzać ;-)
PS „odradzam tego adwokata” było także przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 17280).