Sąd Najwyższy w uchwale z 6 maja 2015 r. (III PZP 2/15) zajął się tematem, który budził dotąd sporo kontrowersji i wątpliwości w praktyce i doktrynie: jak mają się do siebie przejęcie zakładu pracy a zakaz konkurencji — czyli czy umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101(2) par. 1 kp) zawarta z poprzednim pracodawcą przechodzi na nowego pracodawcę w trybie art. 23(1) kp?
Zgodnie z uchwałą SN nie ma to miejsca, albowiem:
Artykuł 23(1) par. 1 kp nie ma zastosowania do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101(2) par. 1 kp), zawartej z poprzednim pracodawcą.
Przypomnijmy, że art. 23(1) kodeksu pracy reguluje kwestie przejęcia pracowników wraz z przejmowanym przez nowego pracodawcę zakładem pracy (lub jego częścią). W bardzo dużej ogólności można powiedzieć, że w takim przypadku nowy pracodawca przejmuje pracownika „z dobrodziejstwem inwentarza”, wstępując we wszelkie prawa i obowiązki poprzedniego chlebodawcy (czyli np. z zachowaniem wysokości wynagrodzenia), zaś za wcześniejsze zobowiązania (tj. sprzed przejęcia) obaj pracodawcy ponoszą solidarną odpowiedzialność. Istotną regułą takiego przekazania jest kontynuacja stosunku pracy: zmiana nie oznacza nowej umowy u nowego pracodawcy, nie można też co do zasady pracownikowi wypowiedzieć umowy o pracę ze względu na planowane przejęcie zakładu.
art. 23(1) kodeksu pracy:
§ 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5.
§ 2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie. (…)
§ 4. W terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem. (…)
W praktyce pewne wątpliwości budziła kwestia kontynuacji — po przekazaniu pracownika — ustanowionego zakazu konkurencji na wypadek rozwiązania umowy o pracę. Słowem: czy zobowiązanie to przechodzi na zasadach określonych w art. 23(1) kp, a zatem pracownik nadal powinien powstrzymywać się od prowadzenia działalności konkurencyjnej, czy też jest wolny co do podjęcia nowego zatrudnienia? I odwracając nieco temat: czy nowy pracodawca musi kalkulować odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji?
art. 101(2) par. 1 kodeksu pracy:
Przepis art. 101(1) § 1 stosuje się odpowiednio, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy, z zastrzeżeniem przepisów § 2 i 3. (…)
Jak widać dzisiejsza uchwała Sądu Najwyższego wychodzi ze zdroworozsądkowego założenia: skoro art. 23(1) kp dotyczy wyłącznie wstąpienia przez nowego pracodawcę w dotychczasowy stosunek pracy — a umowa o zakazie konkurencji nie jest elementem stosunku pracy — to nie powinna ona przechodzić na zasadach ogólnych na nowego pracodawcę.