Kolejna świeżutka uchwała Sądu Najwyższego — ta o przedawnieniu roszczeń w postępowaniu grupowym — przemknęła gdzieś tam w komentarzach, ale warto chyba poświęcić orzeczeniu odrębny tekst. Krótko i treściwie, bo nie ma się nad czym rozwodzić:
Uchwała Sądu Najwyższego z 16 września 2015 r. (III CZP 51/15):
W postępowaniu grupowym o ustalenie odpowiedzialności pozwanego (art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym) sąd bada zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego, jeżeli dotyczy on wszystkich członków grupy i oparty jest na jednakowych okolicznościach odnoszących się do nich wszystkich.
Uchwałę wydano w odpowiedzi na następujące pytanie:
Czy w przypadku wytoczenia powództwa na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym — o ustalenie ponoszenia przez pozwanego odpowiedzialności odszkodowawczej za zaniechanie legislacyjne Sąd jest uprawniony do dokonywania oceny zasadności zarzutu przedawnienia roszczenia odszkodowawczego?
Postępowanie grupowe (popularnie zwane pozwem zbiorowym lub procesem zbiorowym) to sposób dochodzenia jednakowych roszczeń przez przynajmniej kilkunastu powodów. Warunkiem wystąpienia z pozwem w postępowaniu grupowym jest istnienie tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej roszczenia.
Wątpliwości dotyczyły natomiast postępowania zmierzającego do wydania wyroku co do zasady, w toku którego dochodzący roszczenia pieniężnego może ograniczyć się do żądania ustalenia samej odpowiedzialności pozwanego (tzw. wyrok co do zasady). W toku takiego procesu zbiorowego powodowie nie muszą wykazywać interesu prawnego w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego (norma stanowi zatem odstępstwo od ogólnej reguły art. 189 kpc) — natomiast nie było jasne czy pozwany może zgłosić zarzut przedawnienia (trudność jest o tyle znacząca, że w przypadku wielu powodów termin ten może być różny).
art. 2 ust. 3 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym:
W sprawach o roszczenia pieniężne powództwo może ograniczać się do żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego. W takim przypadku powód nie jest obowiązany wykazywać interesu prawnego w ustaleniu.
No i w uchwale Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że owszem, zarzut przedawnienia w procesie zbiorowym może być zgłoszony — pod warunkiem jednak, że zarzut ten dotyczy wszystkich powodów, a w dodatku dotyczy dokładnie tej samej okoliczności wobec każdego z członków grupy. A jak już sobie strony rozstrzygną wątpliwości, to w procesie o zasądzenie będzie badany „bezpośredni” zarzut przedawnienia (tak ja to rozumiem).