Wczoraj w Dzienniku Ustaw ukazała się nowelizacja ustawy o prawie autorskim — czyli zapowiadana rok temu Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1639). Chodzi o zmiany w dozwolonym użytku, uregulowanie kwestii dzieł osieroconych oraz możliwość pobierania opłat przez biblioteki.
W największym skrócie (sądzę, że poszczególne regulacje będą jeszcze nie raz przedmiotem analizy) najistotniejsze zmiany obejmują:
- określenie podmiotów, którym przysługuje dozwolony użytek oświatowy (art. 27 pr.aut.) — przy założeniu, że przekaz w internecie musi być ograniczony do zidentyfikowanych osób uprawnionych (uczących się, nauczających); plus definicja w art. 6 ust. 1 pkt 13 ustawy;
- biblioteki mogą pobierać opłaty za użyczanie do domu „egzemplarzy utworów wyrażonych słowem”, pod warunkiem, że utwór jest w języku polskim i ma postać drukowaną (art. 28 pr.aut.);
- pieniądze zebrane za wypożyczenia biblioteczne będą przysługiwały twórcom — a wypłacać będą je organizacje zbiorowego zarządzania. W ustawie pojawia się cały oddział zatytułowany „Zasady określania i wypłaty wynagrodzenia za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne” (art. 35(1)-35(4) pr.aut.);
- w ramach dozwolonego użytku będzie można korzystać z utworów osieroconych — czyli takie opublikowane utwory, co do których osoby, którym przysługują autorskie prawa majątkowe nie są znane (ważne: nie chodzi tylko o zmarłych twórców, ale i ich spadkobierców — art. 35(5) pr.aut.);
- ta forma dozwolonego użytku dotyczy jednak tylko tych utworów osieroconych, które są w zbiorach archiwalnych, muzealnych, bibliotecznych — tylko podmioty wskazane w art. 35(5) ust. 2 pr.aut. są uprawnione do korzystania z sierotek — i pod warunkiem przeprowadzenia poszukiwań osób uprawnionych (art. 35(6) pr.aut.);
- likwidacji ulega Fundusz Promocji Twórczości (art. 111-114 pr.aut.), znika obowiązek odprowadzania opłat za utwory będące w domenie publicznej (uchylony art. 40 pr.aut.) — zastępuje go istniejący już Fundusz Promocji Kultury (art. 87 ustawy o grach hazardowych plus art. 4 nowelizacji).
A poza tym:
- dozwolony użytek z art. 23(1) pr.aut. to teraz „tymczasowe zwielokrotnienie, o charakterze przejściowym lub incydentalnym” (zamiast dotychczasowego „przejściowe lub incydentalne zwielokrotnianie utworów”) — trzeba będzie rozkminić jak zmiany mają się do ścigania internautów za różne bittorrenty;
- „aktualne artykuły” w art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b pr.aut. stają się teraz „artykułami na aktualne tematy” (różnica niby semantyczna, ale wyraźna);
- przemówienia polityczne i mowy wygłoszone podczas publicznych rozpraw zyskują pełnoprawne uznanie prawnoautorskie — równocześnie będąc dostrzeżone jako objęte dozwolonym użytkiem (art. 26(1) pr.aut.);
- pojawia się kategoria utworów niedostępnych (w dużym skrócie: to takie, gdzie albo intendentura nie nadążyła, albo popyt przekroczył oczekiwania intendentury, por. art. 35(10) pr.aut.).
Ustawa wchodzi w życie 20 listopada 2015 r. wyjąwszy przepisy dotyczące zlikwidowania Funduszu Promocji Twórczości, które wejdą w życie 1 stycznia 2016 r.