Stricte informacyjnie (i pro-studencko: wszakże lada moment kolejne roczniki żaków zaczną trzepać temat samorządności lokalnej): w Dzienniku Ustaw ukazał się tekst jednolity ustawy z 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1875).
Ustawa reguluje m.in. takie kwestie jak:
- definicja gminy — jest nią zarówno wspólnota samorządowa tworzona przez mieszkańców gminy jak i odpowiednie terytorium (pamiętam, że np. prawo francuskie przewiduje istnienie gminy niezamieszkałej);
- osobowość prawną gminy (gmina jest osobą prawną, por. art. 33-43 kc);
- sposób tworzenia i ustalania granic gmin (rozporządzeniem Rady Ministrów), a także łączenia i podziału gmin;
- określenie zadań własnych gminy — zalicza się do nich zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (m.in. ład przestrzenny, gospodarka nieruchomościami, gminne drogi, mosty, wodociągi, kanalizacja, śmieci, lokalny transport zbiorowy, pomoc społeczna i opieka zdrowotna, gminna zieleń i cmentarze, etc. etc.);
- zadania zlecone z zakresu administracji rządowej — w drodze ustawy lub porozumienia zawartego z organem administracji;
- organy gminy — rada gminy jako organ stanowiący i kontrolny (plus zasada domniemania kompetencji rady) oraz wójt (burmistrz, prezydent) jako organ wykonawczy;
- zasadę jawności działania gminy (por. przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej);
- zakaz łączenia mandatu radnego z zatrudnieniem w urzędzie tej gminy lub kierowania jednostką zależną od gminy, zakaz przyjmowania zleceń od wójta, zakaz podejmowania przez radnych zajęć powodujących utratę zaufania (plus zakaz przyjmowania prezentów), zakaz prowadzenia działalności gospodarczej z użyciem mienia komunalnego;
- sposób składania oświadczeń majątkowych przez członków organów gmin (plus jawność tych oświadczeń, plus konsekwencje niezłożenia oświadczenia majątkowego — wygaśnięcie mandatu);
- ochrona stosunku pracy radnego (pracodawca może zwolnić radnego tylko za zgodą rady gminy);
- zakaz łączenia mandatu radnego m.in. z mandatem poselskim, senatora;
- zakres kompetencji wójta (m.in. reprezentacja gminy, wykonywanie uchwał i budżetu, gospodarowanie mieniem komunalnym, obsada stanowisk kierowniczych w jednostkach gminnych);
- sposób stanowienia przez radę aktów prawa miejscowego czyli uchwał (por. art. 87 ust. 2 Konstytucji RP);
- definicję mienia komunalnego i sposób prowadzenia gospodarki finansowej;
- sposób tworzenia i funkcjonowania związków międzygminnych;
- sprawowanie nadzoru nad działalnością gmin (kompetencje w tym zakresie przysługują premierowi i wojewodom, a w zakresie spraw finansowych — regionalne izby obrachunkowe);
- w ramach tego nadzoru można uchylić sprzeczną z prawem (nieważną) uchwałę rady gminy — gminie przysługuje od takiej decyzji odwołanie do WSA/NSA;
- możliwość prywatnego zaskarżenia uchwały przez każdą osobę, której interes prawny został naruszony wskutek wydania uchwały;
- możliwość rozwiązania rady gminy, która notorycznie narusza ustawy lub Konstytucję RP (uchwałą Sejmu wydaną na wniosek Prezesa Rady Ministrów).
I to by było na tyle (na razie).