A skoro byłem taki sprytny i kilka dni temu zwróciłem uwagę na to, że kodeks rodzinny ma już tekst jednolity, aby po kilku dniach poświęcić krótki tekścik temu jak po rozwodzie powrócić do nazwiska panieńskiego — byłbym niepoważny gdybym nie odnotował świeżutkiej uchwały Sądu Najwyższego, w której odniesiono się do charakteru roszczenia przysługującego osobie, która spełnia świadczenie alimentacyjne za inną osobę (art. 140 krio).
uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2015 r. (III CZP 77/15)
Roszczenie przewidziane w art. 140 § 1 krio nie jest roszczeniem o świadczenie alimentacyjne.
Uchwałę podjęto w odpowiedzi na następujące pytanie prawne:
Czy roszczenie przewidziane w przepisie art. 140 § 1 krio jest roszczeniem alimentacyjnym, czy też cywilnym roszczeniem regresowym o prawa majątkowe?
Wzmiankowany przepis uprawnia osobę, która nie jest ustawowo zobowiązana z tytułu obowiązku alimentacyjnego, ale „wyręcza” zobowiązanego do alimentacji. W takiej sytuacji ponoszący koszty ma możliwość dochodzenia od zobowiązanego zwrotu tych wydatków. W literaturze podkreśla się, iż roszczenie to nie ma charakteru alimentacyjnego, a zatem „dochodzenie go nie wiąże się z przywilejami procesowymi, jakie ustawodawca przewidział dla roszczeń alimentacyjnych. Nie jest to bowiem roszczenie o dostarczanie środków utrzymania, lecz o świadczenie będące przedmiotem stosunku cywilnoprawnego, które wynika z uprzedniego pokrycia cudzego długu” (Marek Andrzejewski, „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”).
art. 140 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
§ 1 Osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.
§ 2 Roszczenie przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawnia się z upływem lat trzech.
Jednak w orzecznictwie sprawa budziła więcej wątpliwości — i tak np. postanowieniu SN z 5 marca 2015 r. (V CZ 125/14) stwierdzono, że „Roszczenie przewidziane w art. 140 kro ma charakter roszczenia alimentacyjnego”, podobnie też w postanowieniu SN z 28 maja 2013 r. (V CZ 6/13), gdzie z tego względu odmówiono prawa do skargi kasacyjnej.
PS dla jasności: w notce o tekście jednolitym kodeksu rodzinnego napisałem, że prawo rodzinne nigdy mnie nie fascynowało. Stanowisko to nadal podtrzymuję (nie znam się, nie rozumiem, nie pracuję w tej branży). Ale może jeszcze raz objaśnię — ja się tą moją pisaniną staram też czegoś dowiedzieć, nauczyć.
Q.E.D.