Dla przypomnienia: dokładnie jedną minutę temu książka „Mein Kampf” weszła w domenę publiczną — wygasły prawa przysługujące rządowi Bawarii (spadkobiercy praw do spuścizny intelektualnej Adolfa Hitlera) do utworu.
W wygaśnięciu autorskich praw majątkowych do „Mein Kampf” nie ma żadnej tajemnicy — zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami prawa te wygasają co do zasady po upływie 70 lat od końca roku, w którym zmarł twórca (art. 36 pkt 1 pr.aut.), zatem przyjmując, że Hitler popełnił samobójstwo 30 kwietnia 1945 r. (tak, wiem, że brak aktu zgonu oraz miejsca pochówku), okres ten upłynął ostatniego dnia 2015 r.
Konsekwencją wygaśnięcia praw do utworu jest jego uwolnienie pod względem majątkowym (przypominam, że autorskie prawa osobiste nie wygasają nigdy!), zatem właściwie każdy może, bez pytania się o zgodę uprawnionej osoby (spadkobierców twórcy lub osoby, która prawa te nabyła) korzystać i rozporządzać utworem. Nie ma także potrzeby zapłaty jakichkolwiek pieniędzy uprawnionym — skoro wygasają prawa majątkowe, to nie ma już żadnych tantiem, honorariów, odszkodowań.
(Dla jasności: problem prawny z „Mein Kampf” nie dotyczył tego, że autorem książki był jeden z największych zbrodniarzy w historii ludzkości — otóż jeszcze do wczoraj druk, rozpowszechnianie egzemplarzy, etc., było kwalifikowane jako naruszenie praw rządu bawarskiego, któremu z racji bezpotomnej śmierci Führera przysługiwały prawa do jego twórczości.)
Czy to oznacza, że w polskich księgarniach zaroi się od tej książki? Ano niekoniecznie, ponieważ to zależy m.in. od oceny prawnej ryzyka wynikającego z art. 256 kk zakazu propagowania ustroju totalitarnego oraz rozpowszechniania, druku lub innego przedmiotu o symbolice faszystowskiej (totalitarnej). Może się bowiem okazać, że z punktu widzenia organów ścigania pojawienie się „Mein Kampf” w księgarniach będzie wypełniało znamiona tego czynu zabronionego.
art. 256 kk
§ 1 Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2 Tej samej karze podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej.
§ 3.Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w § 2, jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej.
Gwoli ścisłości: Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 19 lipca 2011 r. (K 11/10) stwierdził, że art. 256 par. 2 kk w części obejmującej wyrazy „albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej”, jest niezgodny z art. 42 ust. 1 w związku z art. 54 ust. 1 i art. 2 Konstytucji RP — ergo tego właściwie tam nie ma.