Jakiś czas temu śledziłem batalię Fundacji Panoptykon ze spółką Polskie Koleje Państwowe S.A. odnośnie informacji o stosowanym monitoringu wizyjnym na dworcach kolejowych (wniosek — wykrętna odpowiedź — skarga na bezczynność – przegrana w WSA — wygrana w NSA). Uzasadnienie prawomocnego wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność pojawiło się jakiś czas temu w serwisie z orzeczeniami, zatem warto prześledzić do czego udało się na razie dojść (wyrok NSA z 8 czerwca 2016 r., I OSK 3110/14).
Sprawa miała następujący przebieg: Fundacja Panoptykon wystąpiła do PKP — na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej — z szeregiem pytań dotyczących monitoringu wizyjnego funkcjonującego na dworcach kolejowych:
Ile kamer monitoringu wizyjnego jest zainstalowanych na terenie danego dworca?
Czy na terenie danego dworca zamontowane są kamery z funkcją nagrywania dźwięku?
Jeżeli na terenie danego dworca rozmieszczone są kamery z funkcją nagrywania dźwięku, to prosimy o wskazanie ich liczby.
W jakich częściach dworca zlokalizowane są kamery? Prosimy o podanie rodzajów przestrzeni w których rozmieszczone są kamery:
a) na zewnątrz budynku;
b) w okolicach kas biletowych;
c) w poczekalniach;
d) w toaletach;
e) w innych miejscach — proszę wymienić.
Czy pasażerowie są informowani o obecności kamer na terenie danego dworca? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Jeżeli na terenie dworca rozmieszczone są kamery z funkcją nagrywanie dźwięku, to czy pasażerowie są informowani o takiej możliwości?
Czy obraz z kamer jest wyłącznie nagrywany, wyłącznie oglądany w czasie rzeczywistym, czy zarówno nagrywany, jak i oglądany?
Czy ustalono i upubliczniono zasady korzystania z monitoringu? Jeżeli tak, to w jakiej formie powyższe zasady zostały upublicznione?
Kto jest uprawniony do dostępu do:
a) obrazu z monitoringu w czasie rzeczywistym;
b) do nagrań z monitoringu?
Czy istnieją procedury wglądu do przechowywanych nagrań przez osoby, których wizerunek został na nich zarejestrowany?
W jaki sposób nagrania są zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawionych?
Jak długo przechowywane są nagrania z kamer monitoringu? Jeżeli na terenie danego dworca stosowane są kamery z funkcją nagrywania dźwięku, to prosimy o wyszczególnienie okresu przechowywania nagrań z dźwiękiem.
W odpowiedzi PKP S.A. wskazała, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej (powołując się na ustawę o zarządzaniu kryzysowym oraz o ochronie informacji niejawnych), ale w toaletach CCTV nie ma, zaś pasażerowie są informowani o monitoringu. W dalszej korespondencji Fundacja Panoptykon zwróciła uwagę, że odpowiedź odmowna powinna mieć charakter decyzji — ale tej decyzji już nie wydano, zatem skarga na bezczynność trafiła do WSA.
Skarga została oddalona: zdaniem WSA spółka pod firmą Polskie Koleje Państwowe S.A. — jako podmiot działający w sferze zadań publicznych — jest podmiotem-adresatem obowiązków z ustawy o dostępie do informacji publicznych. Jednak mimo tego dane nie stanowią informacji publicznej albowiem „zainstalowany na dworcu monitoring wizyjny ma na celu zabezpieczenie prawidłowej realizacji zadań przez PKP S.A. i tym samym służy celom wewnętrznym Spółki”. Stosowanie monitoringu leży w sferze stosunków gospodarczych (!) i stanowi element systemu zabezpieczenia mienia — zaś informacje o sposobie realizacji stosunków gospodarczych nie należą do materii objętej DIP. Wyjęte spod regulacji są także kwestie związane z techniczną sferą funkcjonowania narzędzi stosowanych przez organ realizujący zadania publiczne — ergo „wnioskowana informacja nie odnosi się do sfery działalności publicznej Spółki, ponieważ dotyczy procesu zbierania danych przez konkretne narzędzie (monitoring wizyjny). Monitoring wizyjny jest zaś fizycznym (technicznym) środkiem ochrony, podobnie jak dozór fizyczny czy kontrola dostępu do pomieszczeń”.
Stąd też nie było konieczności wydania decyzji o odmowie udzielenia odpowiedzi.
Fundacja Panoptykon wniosła od tego orzeczenia skargę kasacyjną, w której uzasadnieniu wskazano m.in. na następujące okoliczności:
- zapewnienie bezpieczeństwa podróżnych na dworcach nie leży wyłącznie w sferze technicznych aspektów działalności, jest to po prostu zakres działania spółki PKP S.A.;
- konfiguracja narzędzi informatycznymi może być źródłem wiedzy o sprawach publicznych — choćby dla ustalenia czy środki publiczne są wydawane w sposób prawidłowy — zatem publiczny monitoring finansowany za publiczne pieniądze jest objęty działaniem ustawy o informacji publicznej;
- pojęcia informacji publicznej nie można zatem ograniczać do dokumentów i informacji, którymi organ dysponuje. W jego zakres wchodzą też informacje o procedurze działania organu oraz jego majątku, co wiąże się nierozerwalnie z celem jego działania.
NSA podzielił stanowisko Fundacji: zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem art. 1 ust. 1 UDIP, ponieważ objęte żądaniem dane dotyczące monitoringu na dworcach kolejowych stanowią informację publiczną. Natomiast sąd może i powinien zbadać czy i które informacje stanowią prawnie chronioną tajemnicę.
Stąd też wyrok WSA został uchylony, sprawa wraca tam do rozpoznania — w konsekwencji czego koleje powinny zostać zobowiązane bądź do udzielenia odpowiedzi, bądź do wydania decyzji odmownej (która znów podlega zaskarżeniu).