Nie nikną emocje po listopadowych wyborach w U.S.A. — „Politico” podaje, że dwóch członków Kolegium Elektorskiego z ramienia Demokratów chce namawiać republikańskich członków tego gremium do oddania głosów „zgodnie z moralnością” — więc godzi się dorzucić trzy grosze na temat: czy Kolegium Elektorskie musi głosować na Trumpa? Albo: czy przerzucenie głosów na innego kandydata (lub zablokowanie kandydatury Trumpa) będzie oznaczać pogwałcenie woli większości?
Będzie w punktach:
- jak już pisałem: listopadowe wybory w rzeczywistości nie są wyborami prezydenckimi, były to wyłącznie wybory elektorów — ogół Amerykanów nie wybiera prezydenta, w głosowaniu powszechnym wybiera się ludzi, którzy wybiorą włodarza Białego Domu;
- co dziwniejsze (zwłaszcza z naszej perspektywy): jako że U.S.A. są państwem federalnym, zatem prezydenta wybierają bardziej przedstawiciele stanów (członkowie Electoral College nie są przedstawicielami partii ani przedstawicielami wyborców);
- część członków Kolegium Elektorskiego nie jest związana instrukcjami swoich wyborców stanowych, część jest (zależy od stanu), jednak nawet tam gdzie oddanie głosu przez wiarołomnego elektora jest karalne, taki głos jest ważny;
- warunkiem wyboru na prezydenta jest uzyskanie większości 270 głosów w Kolegium Elektorskim; elektorzy mogą zagłosować na każdego kandydata (ściśle na parę kandydatów — głosuje się na prezydenta i wiceprezydenta; możliwe schematy w przypadku niemożności uzyskania 270 głosów przez któregoś z kandydatów omówiłem tydzień temu);
- czy to oznacza, że ewentualna odmowa oddania głosu na Donalda Trumpa — i wybór Clinton, Pence lub Johnsona — byłby „złamaniem demokracji”, „zagraniem na nosie” wyborcom — lub co gorsza „złamaniem prawa”?
- przeanalizujmy to na spokojnie: to amerykańskie prawo mówi, że prezydentem zostaje ten, kto wygrywa w Kolegium Elektorskim, to Ojcowie Założyciele postanowili — in Order to form a more perfect Union — uczynić prezydenta przedstawicielem woli stanów (wyrażonej przez elektorów);
- takie są uroki amerykańskiej demokracji: Trump nie uzyskał większości głosów w wyborach powszechnych (ma przeszło pół miliona głosów mniej od Hillary Clinton), ale Republikanie mają większość w Kolegium Elektorskim — więc powinien dostać ich głosy; jeśli jednak elektorzy zagłosują w inny sposób — choćby z powołaniem się na konieczność uszanowania większości wyborców — mają do tego prawo, bo takie jest amerykańskie prawo;
- dwustopniowe wybory (podobnie jak wszelkie formy wyborów niebezpośrednich) to nic nowego w systemie politycznym różnych państw: w Polsce akurat przywykliśmy do bezpośredniego wyboru głowy państwa, ale już premiera wybierają za nas posłowie (niekoniecznie z partii, która ma najwięcej głosów, niekoniecznie z partii, która ma naj więcej mandatów); przeciętny Niemiec może pomarzyć nawet o wyborze prezydenta (a do niedawna pomarzyć mógł o tym Czech lub Morawianin);
- Amerykanie wybrali model wyborów dwustopniowych oraz kładących nacisk na wolę stanów — czyli: wyborcy mogą swoje, a Kolegium Elektorskie może swoje.
Słowem: gdyby się okazało, że w wyborach prezydenckich — tych, które będą 19 grudnia — członkowie Kolegium Elektorskiego zagłosują na innego kandydata lub Trump nie uzyska 270 głosów (w co osobiście wątpię), to nie oznacza, że z amerykańską demokracją jest coś nie tak — lub że naruszono prawo wyborcze.
To będzie wyłącznie oznaczało, że oto po przeszło 200 latach zaczęto stosować stareńką instytucję ichniego prawa wyborczego — nieco inaczej niż wcześniej.
PS nawiasem mówiąc zastanawiam się czy Trump aby nie ma szans okazać się jednym z lepszych prezydentów ostatnich lat (tak od Calvina Coolidge’a)? Właściwie nikt niczego dobrego po nim nie oczekuje (chociaż warto poczytać reportaże — nie analizy, lecz reportaże — publikowane już po wyborach w amerykańskich mediach), więc właściwie to ma prawie niezwiązane ręce — jego postawa wydaje się mocno koncyliacyjna (mówi się o złamaniu obietnic wyborczych) — zobaczymy…
Q.E.D.