Czysto dygresyjnie: w wydanym dziś orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 10 par. 1 kw przewidujący możliwość podwójnej karalności jednego czynu jako wykroczenia i przestępstwa nie narusza zakazu podwójnej kary za ten sam czyn — o ile w praktyce kolejne oskarżenie nie jest związane z identycznymi lub „istotnie takimi samymi” faktami (wyrok TK z 1 grudnia 2016 r., K 45/14).
art. 10 par. 1 kodeksu wykroczeń
Jeżeli czyn będący wykroczeniem wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa, orzeka się za przestępstwo i za wykroczenie, z tym że jeżeli orzeczono za przestępstwo i za wykroczenie karę lub środek karny tego samego rodzaju, wykonuje się surowszą karę lub środek karny. W razie uprzedniego wykonania łagodniejszej kary lub środka karnego zalicza się je na poczet surowszych.
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o zbadanie zgodności przepisu kodeksu wykroczeń, który zezwala na podwójną odpowiedzialność sprawcy, który dopuścił się jednego czynu — podwójną, bo jeśli czyn jest kwalifikowany jako wykroczenie, sprawca odpowiada za wykroczenie, a jeśli czyn jest równocześnie kwalifikowany jako przestępstwo — sprawca odpowiada także za przestępstwo (tzw. idealny zbieg wykroczenia i przestępstwa). Zdaniem ombudsmana wskutek dwukrotnego orzekania w tej samej sprawie może dojść do dwukrotnego skazania, co prowadzi do naruszenia reguły ne bis in idem.
art. 4 ust. 1 Protokołu nr 7 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu przed sądem tego samego Państwa za przestępstwo, za które został uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem lub uniewinniony zgodnie z ustawą i zasadami postępowania karnego tego Państwa.
W ocenie Trybunału istotą idealnego zbiegu wykroczenia i przestępstwa jest formalny rozdział prawnej oceny jednego czynu dokonanego przez sprawcę na przestępstwo i wykroczenie. W takim przypadku osobny akt oskarżenia za przestępstwo i wniosek o ukaranie za wykroczenie nie narusza wywodzonego z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zakazu podwójnego karania — a to dlatego, że w odrębnych postępowaniach ocenia się odrębne elementy tego samego czynu.
(TK jako przykład podaje osobę, która krzykiem zakłóca spokój w miejscu publicznym, równocześnie nawołując do popełnienia przestępstwa; innym przykładem może być przekroczenie dopuszczalnej prędkości na drodze i spowodowanie wypadku.)
Zamiast komentarza: wydaje mi się, że tym razem pogląd Trybunału Konstytucyjnego nie powinien budzić większych kontrowersji — faktycznie zakaz podwójnego karania odnosi się przecież do pomysłu na nałożenie dwóch równoczesnych sankcji za dokładnie ten sam czyn — zaś jeśli mniejszym lub większym cudem sprawcy uda się popełnić dwa czyny zabronione (penalizowane dwoma różnymi normami karnymi) przy okazji jednego „czynu fizycznego”, trudno oczekiwać, by jeden z nich się mu upiekł…