„Uznając doniosłość konstytucyjnego obowiązku ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w szczególności podatków i należności celnych, troszcząc się o bezpieczeństwo finansowe Rzeczypospolitej Polskiej oraz chroniąc bezpieczeństwo obszaru celnego Unii Europejskiej, w celu zapewnienia nowoczesnego i przyjaznego wykonywania obowiązków podatkowych i celnych, a także efektywnego poboru danin publicznych, uchwala się, co następuje:” — preambuła do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej
Czysto dygresyjnie: w Dzienniku Ustaw została dziś opublikowana ustaw z dnia 16 listopada 2016 r. Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1947) (oraz ustawę — przepisy wprowadzające ustawę o KAS, Dz.U. z 2016 r. poz 1948) — uwaga: ustawa wprowadzająca jest o 50 stron dłuższa niż same przepisy merytoryczne — zamiast jednak rozkminiać co tam się ma pozmieniać, chciałem zwrócić uwagę na ciekawy (i nieczęsto stosowany) zabieg legislacyjny.
Otóż treść ustawy o Krajowej Administracji Kasowej została poprzedzona preambułą do ustawy — czyli takim uroczysto-podniosłym wprowadzeniem wyjaśniającym cel i intencje prawodawcy.
I tak czytając owo słowo wstępne widzimy, że władza stawia bezpośrednio na fiskalny cel systemu podatkowego: jest o obowiązku ponoszenia danin publicznych, o bezpieczeństwie finansowym państwa i obszaru celnego EU (!) oraz o efektywności w ściąganiu należności. Podarowano nam całą społeczną ideologię (mam na myśli te bajki, że podatki mają wpływać na jakieś postawy, ograniczać złą konsumpcję lub sprzyjać kupowaniu ekologicznych towarów) — na osłodę chyba dołożono „nowoczesne i przyjazne” wykonywanie obowiązków.
Czym zatem jest preambuła do ustawy? Nie wiem jak teraz uczą, ale pamiętam, że mi jeszcze przyszło na pierwszym roku studiów korzystać z podręczników spod znaku PRL, gdzie wprost wykładano, że preambuła jako ozdobny ornament nie ma znaczenia normatywnego.
Obecnie jednak coraz częściej przyjmuje się (i słusznie), że w akcie prawnym nie można wyodrębnić pewnych elementów, które nie miałyby charakteru prawotwórczego — ba, prawie 10 lat temu Trybunał Konstytucyjny pozwolił sobie nawet ocenić normatywny charakter preambuły ustawy lustracyjnej (wyrok z 11 maja 2007 r., K 2/07). W tym ujęciu preambuła do ustawy miałaby charakter pomocniczy, tj. jako wsparcie w wykładni poszczególnych norm.
A wracając na chwilę do samej Krajowej Administracji Skarbowej: ustawa w zasadniczej części wchodzi w życie już 1 marca 2017 r. — chyba będzie trzeba ją na spokojnie przeczytać, bo jest zmian w kilku istotnych ustawach (czy są nieistotne ustawy?), m.in. w kodeksie postępowania cywilnego, w ustawie o egzekucji administracyjnej i ordynacji podatkowej, w kpk, kks i kkw, w prawie o ruchu drogowym, PCC, PIT i CIT, o FATCA, a nawet w ustawie antyterrorystycznej.
Pewnego rodzaju kuriozum jest nowelizacja ustawy z 2015 r. o administracji podatkowej (art. 148 ustawy wprowadzającej KAS) — która to ustawa po chwili jest uchylana (art. 159 pkt 4).
Jak często przepisy przejściowe wydają się dość ciekawe, zatem być może uda się poświęcić im nieco więcej czasu w przyszłości.