A teraz czas na rozwikłanie największej tajemnicy cywilizacji i administracji: czy władze samorządowe naprawdę są bezsilne w przypadku stwierdzenia znęcania się nad zwierzętami? Czyli czy rzeczywiście nie pozostaje nic innego jak teatralne rozłożenie rąk — i tak aż prawomocnego stwierdzenia przestępstwa? A może jednak jest możliwość, choćby ad hoc, przeciwdziałania?
wyrok NSA w Warszawie z 28 lipca 2016 r. (II OSK 2873/14)
Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji.
Sprawy miały się następująco: policja powiadomiła wójta gminy, że prowadzi postępowanie w sprawie braku zapewnienia trzem psom właściwych warunków życia — dwa agresywne psy były przywiązane łańcuchami do imitacji bud wykonanych z resztek karoserii samochodów, ceraty i płyt eternitowych, trzeci swobodnie latał po ogrodzonej posesji. A ponieważ mimo zaleceń właściciel nie zrobił budy dla psów, wójt wydał decyzję o czasowym — do momentu zapewnienia psom właściwego schronienia — odebraniu zwierząt (art. 7 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 2 pkt 10 ustawy o ochronie zwierząt).
Gospodarz bezskutecznie odwołał się od decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego wskazując, że psy są pod opieką weterynarza, szczepi je i karmi, a budy są już przygotowane do postawienia na działce. Sama nieruchomość nie jest zamieszkała, ale właściciel odwiedza psy czasem nawet dwa razy dziennie. Na terenie gminy miały być inne psy, które miały jeszcze gorzej — zdaniem skarżącego wójt w pierwszej kolejności powinien się zająć właśnie nimi.
z ustawy o ochronie zwierząt
art. 6 ust. 2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności: (…)
10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;
art. 7 ust. 1. Zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2 może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia (…)
Skarga na odmowę uwzględnienia odwołania trafiła do WSA, który orzekł, że utrzymywanie psów w niewłaściwych warunkach jest jedną z form znęcania się nad zwierzętami, zatem samorząd jest uprawniony do zadecydowania o czasowym odebraniu zwierzęcia właścicielowi. Zaniedbanie psów i niechlujne warunki ich utrzymania potwierdzone zostały w toku wizji lokalnej dokonanej przez weterynarza (wyrok WSA w Kielcach z 24 lipca 2014 r., II SA/Ke 461/14).
Skarga kasacyjna trafiła do NSA, ten jednak nie znalazł podstaw do jej uwzględnienia. Gospodarz chował psy w stanie rażącego zaniedbania, przez co doszło do zadania im bólu i cierpień. Ustawowa definicja znęcania się nad zwierzętami obejmuje także brak zapewnienia zwierzętom właściwego schronienia przed chłodem, upałem, deszczem, śniegiem, a także przetrzymywanie ich na terenie, na którym narażone są na uszkodzenia ciała.
W takim przypadku władze samorządowe są upoważnione do czasowego odebrania zwierząt właścicielowi — czasowego, tj. do dnia zapewnienia im właściwych warunków bytowania (art. 7 ust. 6 UOZ). Wydanej decyzji prawidłowo nadano tryb natychmiastowej wykonalności. Natomiast polemika z wydaną przez samorząd decyzją nie powinna opierać się na (w dodatku niewłaściwym) przywołaniu przepisów, lecz na wykonaniu ciążących na właścicielu zwierzęcia obowiązkach.
Reasumując: także utrzymywanie psów gospodarskich w niewłaściwych warunkach jest podstawą do zastosowania przepisów o znęcaniu się nad zwierzętami — począwszy od „szybkiego trybu” jakim jest czasowe odebranie zwierzaków właścicielowi i oddanie ich pod opiekę np. organizacji społecznej, aż do wszczęcia postępowania karnego (które może skończyć się zakazem posiadania zwierząt).
Q.E.D.