A teraz coś z nieco innej beczki: czy fałszywe zawiadomienie o przestępstwie — fałszywe o tyle, że organy ścigania umorzyły postępowanie nie przestawiając zarzutów rzekomemu sprawcy — może być oceniane jako naruszenie dóbr osobistych pomówionego? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 października 2016 r. (sygn. akt VI ACa 2077/15).
Małżeństwo wniosło powództwo przeciwko sąsiadce domagając się przeprosin oraz po 7 tys. złotych zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, które miało polegać na złożeniu fałszywego zawiadomienia o przestępstwie zniesławienia córki sąsiadki. Zdaniem powodów kobieta posądziła ich o wywieszenie na klatce schodowej bloku zdjęcia jej córki z informacją, że jest poszukiwana za kradzież, przez co byli wzywani na policję w charakterze świadków, a podczas czynności pobrano od nich odciski palców. Sprawa została umorzona, ale bezpodstawne skierowanie postępowania karnego miało na celu poniżenie małżeństwa i odbiło się na ich zdrowiu.
Zdaniem pozwanej powództwo było bezzasadne: skorzystanie z prawa zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa było działaniem w granicach prawa, zaś prowadzone dochodzenie zostało umorzone ze względu na niewykrycie sprawców. Z sąsiadami jest w wieloletnim konflikcie, toczą się między nimi już liczne postępowania cywilne i karne — miała prawo przypuszczać, że zniesławiająca kartka to zemsta małżeństwa (za zawiadomienie o przestępstwie groźby karalnej).
Sąd prawomocnie oddalił roszczenia małżeństwa. Przepisy postępowania karnego uprawniają policję do pobierania linii papilarnych od świadków, zaś powodowie nie wykazali, iżby pozwana wykorzystała swoje wpływy do nakłonienia organów ścigania do rzekomego szykanowania małżeństwa. Samo zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 212 kk na szkodę jej córki nie było działaniem bezprawnym — o ewentualnej bezprawności nie świadczy także umorzenie postępowania. Z faktu, że organy ścigania nie podjęły dalszych działań nie należy wnosić, że doszło do fałszywego zawiadomienia o niepopełnionym przestępstwie.
Zeznanie w charakterze świadka strony w procesie karnym lub cywilnym, jak również złożenie doniesienia do organów ścigania uznać należy za działanie w ramach obowiązującego porządku prawnego. Nieuzasadnione byłoby ograniczenie możliwości wyłączenia bezprawności działania polegającego na złożeniu doniesienia karnego i wniosku o ściganie jedynie do sytuacji, gdy sprawca zarzucanego przestępstwa zostanie prawomocnie skazany.
Ba, nawet gdyby pozwana nie wskazała małżeństwa jako potencjalnych autorów szkalującej informacji o kradzieży, i tak znaleźliby się w kręgu podejrzanych, a to z uwagi na wieloletni konflikt.
Reasumując: jeśli są powody, dla których pokrzywdzony może przypuszczać, że sprawcą działania na jego szkodę jest inna osoba, nic nie stoi na przeszkodzie złożeniu zawiadomienia o przestępstwie. Nawet w przypadku kiedy nie potwierdzą się jego zarzuty, pokrzywdzony nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za fałszywe zawiadomienie o przestępstwie.