A skoro poradnik przedmajówkowy zaprowadził nas już w las, to czas na rozwikłanie następnej zagadki — czyli czy wolno robić zdjęcia w lesie? Czy fotografowanie zwierząt — prawo do wizerunku zwierząt niewątpliwie nie istnieje — podlega jakimś regulacjom?
Pierwsze co się ciśnie na myśl to parki narodowe i rezerwaty przyrody: zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 r. poz. 2134), udostępnianie parków i rezerwatów zdefiniowane zostało jako umożliwienie korzystania m.in. w celach „filmowania i fotografowania” (art. 5 ust. 2 uop). Skoro zatem realizacja zadań w zakresie udostępniania obszaru parku narodowego (art. 8b ust. 1 uop) następuje na zasadach określonych w planie ochrony (art. 18 uop), w zadaniach ochronnych (art. 22 uop) lub w zarządzeniach dyrektora parku narodowego, to realnie rzecz ujmując można się spodziewać, że w jakimś rozporządzeniu czy innym zarządzeniu pojawią się pewne ograniczenia jeśli chodzi o fotografowanie. (Na szybko na myśl przychodzi mi fotografowanie w jaskiniach, niekoniecznie ze względu na nietoperze, o których więcej poniżej.)
Nie oznacza to jednak, że poza parkiem narodowym lub rezerwatem nie istnieją żadne regulacje odnoszące się do fotografowania zwierząt. Rozchodzi się o art. 52 ust. 1 uop, który dopuszcza wprowadzenie zakazu fotografowania i filmowania — a nawet obserwacji — dziko występujących zwierząt, których gatunki podlegają ochronie — jednak wyłącznie w sposób, który może „powodować ich płoszenie lub niepokojenie”.
art. 52 ust. 1 pkt 14 ustawy o ochronie przyrody
W stosunku do dziko występujących zwierząt gatunków objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:
14) fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie;
I tu zmierzamy do meritum:
- zakaz fotografowania niektórych dzikich zwierząt — w sposób mogący powodować ich płoszenie lub niepokojenie — ustanowiony został w par. 6 ust. 4 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183);
- długą listę gatunków objętych tego rodzaju ochroną przynosi załącznik nr 1 do rozporządzenia, a znajdują się na niej głównie nietoperze (m.in. podkowiec duży i podkowiec mały, mopek zachodni i mroczek pozłocisty, przymroczek Saviego, nocek orzęsiony i nocek wąsatek, karlik średni, karlik większy i karlik malutki (a nawet karlik drobny), gacków brunatnych i gacków szarych oraz ptaki (m.in.
edreoedredon, głuszec i cietrzew, kulon i ostrygojad, sieweczka morska, rycyk, batalion, bekasik, mewa mała, parę rybitw, bocian czarny, czapla purpurowa, rybołów, orzeł przedni, krogulec, jastrząb, bielik, myszołów, puszczyk uralski, dzięcioł trójpalczasty, kobóz i raróg, pliszka cytrynowa); - dodatkowo czasowe zakazy może wprowadzić regionalny dyrektor ochrony środowiska — „w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia” (art. 53 ustawy; np. Zarządzenie nr 20/2010 RDOŚ w Szczecinie z dnia 14 czerwca 2010 r. w sprawie wprowadzenia na terenie województwa zachodniopomorskiego ochrony gatunkowej koślaczka stożkowatego Anacamptis pyramidalis, Dz.Urz. Województwa Zachodniopomorskiego 2010.70.1295 — aczkolwiek o zakazie fotografowania nie ma tu słowa).
A teraz to co tygrysy lubią najbardziej, czyli sankcje: naruszenie zakazów w stosunku do zwierząt objętych ochroną gatunkową jest wykroczeniem, za które można zostać ukaranym grzywną do 5 tys. złotych albo karą aresztu (art. 131 pkt 14 uop).
art. 131 pkt 14 ustawy o ochronie przyrody
Kto:
14) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom narusza zakazy w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową
– podlega karze aresztu albo grzywny.
Dla jasności (a może zaciemnienia): wprowadzony zakaz nie może dotyczyć po prostu fotografowania zwierząt — art. 52 uop wyraźnie mówi o fotografowaniu w w sposób mogący powodować ich płoszenie lub niepokojenie, zatem:
- fotografowanie, filmowanie lub obserwacja wskazanych gatunków chronionych zwierząt nie mogący spowodować ich niepokojenia zakazane nie jest;
- jednak zwracam uwagę, że zakaz nie obejmuje po prostu „płoszenia lub niepokojenia” — karalne są zachowania, które potencjalnie mogą wywoływać u zwierzęcia taki stan.
I całkowicie na marginesie: przypominam, że złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt jest formą znęcania się nad zwierzętami (art. 6 ust. 2 pkt 9 uop) — i stanowi przestępstwo (art. 35 ust. 1a uop).