Krótko i na temat: w Dzienniku Ustaw ukazała się obszerna nowelizacja kpa (ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy — Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2017 r. poz. 935).
Ważna uwaga: w Dzienniku Ustaw ukazał się tekst jednolity kpa (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257).
Tradycyjnie zaczynam — zanim wybiorę do dokładniejszego opisu co ciekawsze zmiany — od zwrócenia uwagi na najistotniejsze nowości w procedurze administracyjnej:
- poszerzeniu ulega definicja (zakres) postępowania administracyjnego: oprócz decyzji administracyjnych organ będzie mógł także załatwiać sprawy milcząco, poza tym pojawia się odniesienie do pieniężnych kar administracyjnych oraz europejska współpraca administracyjna (art. 1 kpa);
- wśród zasad ogólnych postępowania administracyjnego pojawia się zasada rozstrzygania na korzyść strony w przypadku wątpliwości co do treści normy prawnej — ale wyłącznie jeśli postępowanie dotyczy nałożenia obowiązku lub ograniczenia lub odebranie uprawnienia. Wyjątkiem od zasady jest m.in. rozbieżność interesów stron — a także ważny interes publiczny, w szczególności bezpieczeństwo, obronność i porządek publiczny w państwie (art. 7a kpa); zasadę rozstrzygania wątpliwości faktycznych wprowadza art. 81a kpa (więcej: „Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść strony w postępowaniu administracyjnym”);
- zmienia się zasada pogłębiania zaufania obywateli: pomijając wytyczenie dyrektyw działania („kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania”), organy mogą odstąpić od utrwalonej praktyki wyłącznie pod warunkiem istnienia uzasadnionej przyczyny (art. 8 par. 2 kpa);
- na bezczynność organu lub przewlekłość postępowania przysługiwać będzie ponaglenie, które organ wyższego stopnia ma obowiązek rozpatrzyć w ciągu 7 dni (art. 37 kpa, więcej „Ponaglenie na bezczynność lub przewlekłość postępowania”);
- pojawiają się nowości dotyczące doręczeń (art. 39(2) kpa) i zawiadomień (art. 49a-49b kpa);
- sobota w kpa staje się sobotą wolną — terminy upływające w sobotę przesuwają się na pierwszy dzień
wolnynie będący wolnym od pracy (art. 57 par. 4 kpa, więcej „Wolna sobota w kpa — wciąż nie dla każdego…”); - ciekawą nowością jest obowiązek wskazania przez organ — w piśmie informującym o możliwości wypowiedzenia się strony na zakończenie postępowania — przesłanek, których strona nie wykazała (art. 79a kpa). Temu przepisowi wróżę wielką przyszłość procesową;
- w postępowaniu administracyjnym pojawia się instytucja mediacji (art. 96a-96n kpa);
- definicja decyzji administracyjnej: być może ktoś tam czyta „Czasopismo Lege Artis”, ale wreszcie zamiast dłuuugiej wyliczanki ciurkiem — jest logiczna wyliczanka w punktach (art. 107 par. 1 kpa);
- milczące załatwienie sprawy — to kolejna nowość zmierzająca do zdyscyplinowania organów i przyspieszenia załatwiania spraw: jeśli w ciągu miesiąca od żądania strony organ nie wyda decyzji kończącej postępowanie lub nie wniesie sprzeciwu (milcząca zgoda), przyjmuje się, że sprawa jest załatwiona tak jak oczekiwała tego strona (art. 122a-122g kpa, więcej: „Milczące załatwienie sprawy”);
- strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania, co oznacza natychmiastową ostateczną i prawomocność decyzji (art. 127a kpa, więcej: „Zrzeczenie się prawa do odwołania od decyzji administracyjnej”);
- postępowanie uproszczone — jeśli przepis szczególny pozwala, sprawy załatwia się w postępowaniu uproszczonym (art. 163b-163g kpa);
- administracyjne kary pieniężne — postępowanie w sprawach dotyczących sankcji nakładanych w drodze decyzji administracyjnej doczekało się szczegółowego uregulowania w przepisach kpa (art. 189a-189k kpa);
- nowością jest administracyjna współpraca europejska — określenie sposobu udzielania pomocy innym organom państw członkowskich EU oraz organom administracji EU (art. 260a-260g kpa);
- przy okazji zmieniają się nieco przepisy postępowania przed sądami administracyjnymi — największą jest chyba sprzeciw od decyzji wydanej na podstawie art. 138 par. 2 kpa: decyzja organu odwoławczego w uchylająca zaskarżoną decyzję podlegać będzie właśnie sprzeciwowi (art. 64a-64e ppsa, art. 151a ppsa, więcej: „Sprzeciw od decyzji kasacyjnej”).
Nowelizacja kpa wchodzi w życie 1 czerwca 2017 r., w trwających postępowaniach stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyjątkiem postępowania mediacyjnego, które „wchodzi w locie”.