Obowiązująca od kilku dni nowelizacja kpa (Dz.U. z 2017 r. poz. 935) przynosi zmiany nie tylko w procedurze administracyjnej, ale i gamie środków odwoławczych od decyzji. Nowością tego rodzaju jest sprzeciw od decyzji kasacyjnej — czyli od decyzji wydanej przez organ II instancji, w której stwierdzono naruszenie przepisów postępowania, jednak ze względu na brak dostatecznego rozstrzygnięcia materii nie ma podstaw do wydania decyzji reformatoryjnej (art. 138 par. 2 kpa).
Nowelizacja utrzymuje zasadę, że skargę do sądu administracyjnego można wnieść wyłącznie na decyzję administracyjną rozstrzygającą sprawę co do meritum, po wyczerpaniu środków zaskarżenia (znowelizowany art. 52 ppsa) — jednak w przypadku wydania decyzji kasacyjnej, która co do zasady odwleka rozstrzygnięcie, stronie przysługuje możliwość wniesienia sprzeciwu od decyzji.
art. 64a ppsa
Od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. — Kodeks postępowania administracyjnego, skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści decyzji może wnieść od niej sprzeciw, zwany dalej „sprzeciwem od decyzji”.
Sprzeciw od decyzji kasacyjnej uregulowany został w art. 64a-64e ppsa w sposób następujący:
- sprzeciw od decyzji dotyczyć może wyłącznie decyzji kasacyjnej, tj. takiej, w której organ odwoławczy uchyla decyzję organu I instancji i zwraca sprawę do ponownego rozpoznania;
- strona może wnieść sprzeciw w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji, za pośrednictwem organu, którego decyzja jest przedmiotem sprzeciwu (czyli za pośrednictwem organu II instancji); organ przekazuje sprawę do sądu administracyjnego w ciągu kolejnych 14 dni;
- organ może jednak (autokontrola administracyjna) podzielić zdanie strony i uchylić zaskarżoną decyzję orzekając co do meritum sprawy (czyli utrzymując decyzję lub ją zmieniając);
- ważne: decyzja kasacyjna musi zawierać pouczenie o prawie do wniesienia sprzeciwu (art. 107 par. 1 pkt 9 kpa);
- sąd rozpatruje sprzeciw od decyzji w terminie 30 dni od jego wpływu, na posiedzeniu niejawnym (art. 64d ppsa);
- ważne: WSA nie ocenia sprawy merytorycznie, jego obowiązkiem jest wyłącznie dokonanie oceny czy organ II instancji prawidłowo zastosował art. 138 par. 2 kpa (art. 64e ppsa) — a stwierdzając naruszenie normy uchyla decyzję w całości, może także nałożyć na organ grzywnę w wysokości do 10-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 151a par. 1 ppsa);
- ciekawostka: od wyroku uwzględniającego sprzeciw nie przysługuje środek odwoławczy (organ może wyłącznie wnieść zażalenie na grzywnę, art. 151a par. 3 ppsa) — dwuinstancyjność dotyczy wyłącznie wyroku oddalającego sprzeciw od decyzji;
- oznacza to, że od wyroku oddalającego sprzeciw od decyzji kasacyjnej można wnieść skargę kasacyjną do NSA; ten rozpoznaje skargę na posiedzeniu niejawnym w terminie 30 dni od jej wpływu (art. 182 par. 2a ppsa, art. 182a ppsa).
Dla jasności: nowelizacja przepisów prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi weszła w życie 1 czerwca 2017 r., aczkolwiek pewne przepisy intertemporalne przynosi art. 17 ustawy nowelizacyjnej:
- do wszczętych i niezakończonych postępowań stosuje się przepisy dotychczasowe;
- jednak art. 52-53 ppsa mają zastosowanie także do aktów i czynności organów administracji publicznej dokonanych po wejściu w życie znowelizowanych przepisów;
- (zaś przepisy o mediacji w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, art. 116-116e ppsa, stosuje się także do spraw wszczętych i niezakończonych przed 1 czerwca 2017 r. — chyba że prowadzone jest ono na podstawie wcześniejszych uregulowań).