Środek lata tradycyjnie chyba jest czasem powtórek w telewizji — powtórki to czas żniw dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi — dziś zatem kilka akapitów: czy przedawnienie roszczeń informacyjnych ZAiKS (art. 105 ust. 2 pr.aut.) następuje w terminie 3-letnim, czy też roszczenia te nie mają charakteru gospodarczego? czy nadawca może żądać, by organizacja najsamprzód wykazała, że zamierza dochodzić należności — czy ozz może żądać udzielenia tych informacji bez związku ze sprawą o zapłatę?
wyrok Sądu Najwyższego z 6 lipca 2016 r. (IV CSK 653/15)
1. Organizacja zbiorowego zarządzania dochodząca roszczenia informacyjnego opartego na art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie ma obowiązku uprawdopodobnienia zakresu czasowego, rodzaju i podstawy prawnej przyszłego powództwa o zasądzenie.
2. Termin przedawnienia roszczenia informacyjnego, opartego na art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynosi dziesięć lat (art. 118 kc).
Spór dotyczył prawa ZAiKS do domagania się udzielenia informacji o korzystaniu z utworów: w zawartej umowie operator telewizji kablowej zobowiązał się do uiszczania wynagrodzenia w kwocie 3,5% przychodów z abonamentu. Po 3 latach telewizja wypowiedziała umowę żądając obniżenia stawki do 1,5% — aby w latach 2004-2014 nadal reemitować programy, płacąc za to wynagrodzenie wg stawki 0,6%. Ponieważ jednak ZAiKS nie dysponował informacjami pozwalającymi obliczyć wysokość wynagrodzenia — tj. jakie programy były nadawane, ile i jak drogich abonamentów miała telewizja — organizacja wystąpiła do sądu z pozwem o zobowiązanie udostępnienia tych danych.
Sąd prawomocnie uwzględnił powództwo: roszczenie informacyjne wynikające z art. 105 ust. 2 pr.aut. ma charakter majątkowy, ale nie jest związane z działalnością gospodarczą, lecz statutową — zatem zastosowanie ma ogólny, 10-letni termin przedawnienia (art. 118 kc). Nawet jeśli przedawnieniu uległaby możliwość dochodzenia roszczeń o zapłatę, nie stoi to na przeszkodzie żądaniu uzyskania stosownych informacji. Co więcej organizacja zbiorowego zarządzania prawami może dochodzić roszczenia wyłącznie pod warunkiem wykazania niezbędności tych danych — natomiast nie bierze się pod uwagę ani tego czy ZAiKS zamierza wstąpić w spór i czy umowa licencyjna zostanie zawarta. Równocześnie pamiętać należy, że wysokość wynagrodzeń należnych organizacjom powinna brać pod uwagę wysokość wpływów osiąganych z korzystania z utworów i praw pokrewnych, a także charakter i zakres korzystania (art. 110 pr.aut.)
art. 105 ust. 2 pr. aut.
W zakresie swojej działalności organizacja zbiorowego zarządzania może się domagać udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat.
Rozpatrując skargę kasacyjną wniesioną przez kablówkę Sąd Najwyższy podkreślił, iż art. 105 pr. aut. wprowadza domniemanie uprawnienia organizacji zbiorowego zarządzania w zakresie zarządzania i ochrony prawami (por. „Tantiemy od filmu na płycie DVD (wkładce do czasopisma”), a równocześnie przepis daje jej prawo domagania się udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych wynagrodzeń i opłat — pod warunkiem jednak, że roszczenia wchodzą w skład działalności ozz, czyli znajdują potwierdzenie w zezwoleniu MKiDN na zbiorowe zarządzanie prawami. Roszczenia te nie muszą być kierowane wobec osób, które naruszyły prawa autorskie — legitymowany biernie jest każdy podmiot, który ma w swoim posiadaniu niezbędne dane lub informacje. Jednak to wyłącznie do ZAiKS należy wybór dalszego postępowania — ozz może, ale nie musi, wystąpić na drogę sądową z roszczeniem o zapłatę, toteż nie można uzależniać udzielenia informacji od wystąpienia z powództwem.
Stąd też pozwana telewizja nie może odmawiać udzielenia informacji ZAiKS-owi — powołując się na rzekomo wynikający ze sformułowania o „niezbędności” — obowiązek każdorazowego uprawdopodobnienia, że przysługuje jej roszczenie o zapłatę. W orzecznictwie przyjmuje się, że informacje te oznaczają dane konieczne do: (a) ustalenia czy doszło do wkroczenia w sferę objętą zarządem, jeżeli tak, jakie utwory, są wykorzystywane i w jakim zakresie, (b) ustalenia czy są podstawy do wystąpienia do sądu, o jakim przedmiotowym i kwotowym zakresie żądań, (c) dokonania weryfikacji już uzyskanych kwot, (d) umożliwienia ich właściwej redystrybucji.
Analogicznie wyglądają roszczenia twórcy wynikające z art. 47 pr.aut., por. „Wynagrodzenie twórcy a wpływy wydawcy z korzystania z utworu”, z czym koresponduje uprawnienie do domagania się orzeczenia zabezpieczającego, art. 80 pr.aut. — zaś organizacja zbiorowego zarządzania prawami ma także prawo korzystania z tych uprawnień jako przedstawiciel twórcy.
Prawidłowa była także ocena terminu, w jakim następuje przedawnienie roszczeń informacyjnych ZAiKS — nie można stosować reguł odpowiedzialności deliktowej (art. 442(1) kc), nie ma też przepisu szczególnego wprowadzającego odrębny termin przedawnienia, nie wolno także stosować innych reguł per analogiam.
Stąd też skarga kasacyjna została oddalona.