Nawet jeśli logicznie prawidłowe jest zdanie, że jeśli A=B to B=A, praktyczne zastosowanie tejże logiki może niekiedy sprowadzić nas na manowce. Dziś zatem krótkie pytanie: czy data na paragonie wydawanym kupującemu konsumentowi może określać datę umowy sprzedaży — czy też jednak to data sprzedaży powinna być uwidoczniona na paragonie? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 marca 2017 r., sygn. akt VI ACa 1515/15).
Organizacja społeczna wystąpiła z powództwem o uznanie za niedozwolone i zakazania posługiwania się w obrocie z konsumentami stosowanego przez pozwanego sprzedawcę sprzętu komputerowego postanowienia umownego, wskutek którego przedsiębiorca jednostronnie ustala datę zakupu towaru przez konsumenta:
Datą zakupu jest data wystawiona na paragonie lub fakturze.
Sąd I instancji powództwo oddalił: klauzula określa datę dokonania zakupu czyli zawarcia umowy sprzedaży, usuwając mogące powstać wątpliwości między sprzedającym a kupującym konsumentem. Takie uregulowanie daty zawarcia umowy nie ma wpływu na uprawnienia konsumenta w zakresie odstąpienia od umowy, albowiem liczy się go od dnia wydania towaru (dziś art. 28 upk; sprawa miała miejsce jeszcze przed wejściem w życie ustawy o prawach konsumenta).
Co więcej postanowienie odnosi się wyłącznie do momentu zawarcia umowy, ale nie ma wpływu na jej skuteczność. Do zawarcia umowy dochodzi wskutek złożenia oferty (art. 66 par. 1 kc) i jej przyjęcia (art. 70 par. 1 kc), zatem modyfikacja daty zawarcia umowy nie ma znaczenia z punktu widzenia ważności czy skuteczności zobowiązań stron.
art. 70 par. 1 kc
W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane – w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.
Odmiennie spór ocenił sąd II instancji, który zaskarżony wyrok zmienił i zakazując pozwanemu dalszego stosowania w obrocie konsumenckim wskazanej klauzuli abuzywnej.
Zdaniem sądu klauzula wiążąca datę sprzedaży z datą na paragonie godzi w równowagę kontraktową stron — zasadę równomiernego rozłożenia praw i obowiązków przedsiębiorcy i konsumenta. Wskazana klauzula kształtuje postanowienia umowne w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy — a to przez to, że odbiega od kodeksowego uregulowania określania czasu zawarcia umowy, skoro bowiem art. 70 par. 1 kc mówi, że jej zawarcie następuje w chwili przyjęcia oferty, to przedsiębiorca nie może wprowadzać odmiennych uregulowań w obrocie konsumenckim.
Chwila zawarcia umowy ma istotne znaczenie dla określenia sytuacji prawnej stron zawartej umowy — z tą właśnie chwilą powstają prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego (zwłaszcza, że przedsiębiorca dalej dodał, że konsument może zwrócić zakupiony towar w ciągu 10 dni od daty zakupu — podczas gdy powinien liczyć ten termin od dnia wydania rzeczy).