Ogłoszony wczoraj w mediach — a dopiero dziś w serwisie internetowym RCL — obszerny projekt ustawy o jawności życia publicznego to kilka ciekawych nowości i kilka znanych wcześniej, a skondensowanych w projekcie, regulacji prawnych.
W ogólności ustawa przenosi do jednego aktu prawnego szereg uregulowań dotyczących m.in. dostępu do informacji o sprawach publicznych (zastępując obecną ustawę), jawności w procesie stanowienia prawa (w tym działalności lobbingowej), ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, jawności oświadczeń majątkowych oraz zasady przeciwdziałania praktykom korupcyjnym.
Są jednak pewne ciekawe nowości, z których zwróciłbym uwagę na:
- instytucję sygnalisty — jest to osoba współpracująca z wymiarem sprawiedliwości, która donosi o możliwości popełnienia przestępstwa przez pracodawcę lub inny podmiot, z którym sygnalista jest związany umownie (definicja w art. 2 ust. 1 pkt 14 projektu jest dość niegramatyczna — chyba coś się tam autorowi urwało);
- status sygnalisty nadaje prokurator — ale wyłącznie jeśli wiarygodne zgłoszenie dotyczy podejrzenia popełnienia ściśle określonego przestępstwa (projekt wylicza m.in. korupcję, przekupstwo, płatną protekcję, łapownictwo wyborcze, przestępczość zorganizowaną, podrabianie faktur, oszustwo, wyłudzenie kredytu, pranie pieniędzy, udaremnienie zaspokojenia wierzyciela, oszustwo w obrocie papierami wartościowymi, art. 65);
- sygnalista ma prawo żądania od Skarbu Państwa zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w związku z poniesieniem negatywnych skutków zgłoszenia (art. 66);
- sygnaliście przysługuje z mocy prawa ochrona stosunku pracy — pracodawca nie może rozwiązać z nim stosunku pracy, zmienić warunków na mniej korzystne, chyba że zgodę wyda prokurator (art. 67); jeśli jednak umowa o pracę zostanie rozwiązana bezprawnie, sygnaliście przysługiwać ma odszkodowanie w wysokości dwukrotności wynagrodzenia rocznego (w przypadku innych umów odszkodowanie to wynosić ma niezapłaconą resztę”, art. 69);
- w przypadku skazania sprawcy za takie przestępstwo sąd może orzec nawiązkę na rzecz sygnalisty (art. 87);
- innego rodzaju nowością jest ustawowy obowiązek prowadzenia rejestru umów cywilnoprawnych, który spoczywać ma na wszystkich jednostkach sektora finansów publicznych, przedsiębiorstwach państwowych oraz „spółkach zobowiązanych”; szczegółowy wykaz zawieranych umów powinien być publikowany w BIP lub na stronie internetowej podmiotu (art. 9), zaś nieprowadzenie lub brak aktualizacji wykazu umów stanowić będzie przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 (art. 74)
- pewnego rodzaju novum jest dostrzeżenie, iż lobbing w procesie stanowienia prawa nie ma wyłącznie postaci działalności zawodowej — otóż w projekcie pojawia się pojęcie „podmiotu zaangażowanego” (to ten, który prowadzi „lobbing niebędący lobbingiem zawodowym”) — także lobbing prowadzony przez ów podmiot zaangażowany będzie wymagał formalnego zgłoszenia (art. 29).