Użycie przez (najprawdopodobniej) rosyjskie służby specjalne broni chemicznej w celu otrucia Siergieja Skripala i jego córki oraz zimna wojna Moskwy z Londynem to dobry moment na kilka zdań o zdaniu pojawiającym się na kartach recenzowanej dziś lektury — że radzieckie (rosyjskie) służby wywiadowcze mniej zajmują się zbieraniem informacji dla władz, a bardziej polityką — oraz przeinaczaniem historii. Lecz chociaż lektura książki „Dezinformacja. Były szef wywiadu ujawnia metody dławienia wolności, zwalczania religii i wspierania terroryzmu” (Ion Mihai Pacepa i Ronald J. Rychlak) może wstrząsnąć — mimo wszystko nie umiem pozbyć się wątpliwości, czy aby demaskując sowiecką dezinformację jako fake historię autorzy sami nie zaczynają momentami konfabulować.
Nie wypada zaczynać recenzji od krytyki, toteż zacznę od mocnych stron. Czy wiecie kim jest Ion Pacepa? Otóż to taki rumuński Czesław Kiszczak — który w szczycie swej kariery zdecydował się opuścić swego Nicolae Ceaușescu i uciec na Zachód (za co dostał zaoczny wyrok śmierci, a najęci terroryści próbowali załatwić sprawę po swojemu). Człowiek, który o metodach stosowanych przez komunistyczne służby wie wiele i wszystko wskazuje na to, że dużo z tego co wie chciał nam opowiedzieć — w tym przypadku o tytułowej dezinformacji, czyli stosowanej przez KGB i przybudówki metodzie mieszania w faktach.
Co zdaniem Iona Pacepy było taką zaplanowaną na Kremlu konfabulacją? Wrobienie papieża Piusa XII we współodpowiedzialność za Holocaust (do czego użyto m.in. teatru i publicystyki — zaangażowanymi w dezinformację twórcami byli sowieccy agenci wpływu, w tym Rolf Hochhuth i Erwin Piscator); zamach na J.F. Kennedy’ego (Lee Harvey Oswald był zaprzysięgłym marksistą, który do Dallas przyjechał wprost z Mińska — jednak samo zabójstwo prezydenta było w pewnym sensie przypadkiem, bo Oswald się „urwał” — dlatego karnie sprzątnął go kubański agent Jack Ruby); inspirowanie i wspieranie młodzieżowych ruchów kontestacji w końcówce lat 60-tych ubiegłego wieku; utworzenie Organizacji Wyzwolenia Palestyny i wykreowanie Jasira Arafata (rzekomego Palestyńczyka) na jej szefa (oraz późniejsze zabicie Arafata, kiedy zaczął już przeszkadzać); głastnost’ i polityka Michała Gorbaczowa (wiernego ucznia szefa KGB, Andropowa); wybór lewicowego Baracka Obamy na prezydenta U.S.A.; a nawet próba ukręcenia łba sprawie ucieczki samego Pacepy (tu Jimmy Carter dał posłuch innemu radzieckiemu szpiegowi — Billy Carterowi). (Co ciekawe zabrakło odniesień do Smoleńska, a przecież dalsza sekwencja zdarzeń, zwłaszcza skuteczne zaciemnianie sprawy przez komisję, może podpowiadać, że to także dobra dezinformacyjna robota.)
Mocną stroną „Dezinformacji” jest głębokie i bardzo szczegółowe udokumentowanie faktów — praktycznie nie ma informacji, która nie byłaby wsparta przypisem… no i właśnie, tu jest chyba pies pogrzebany. Skoro sam Pacepa twierdzi, że najlepszą metodą na zamieszanie jest dorzucanie drobnych i nieweryfikowalnych bzdur do morza prawdziwych i niepodważalnych informacji — to powoływanie się na Breitbart News może być tylko ziarnkiem piasku na Saharze dezinformacji. Zwłaszcza, że im bliższe dziejowo zdarzenia, tym bardziej widać wyraźną tezę, której Pacepa i Rychlak wydają się hołdować — czyli próbę wywierania wpływu (być może właśnie poprzez szafowanie fake historii) na bieżącą (ale przed-Trumpową) politykę amerykańską.
Tymczasem faktom zaprzeczyć się nie da: moskiewskie macki niewątpliwie sięgnęły po Skripala (podobnie jak wcześniej po Litwinienkę; polecam świetny „Podstęp” Edwarda Lucasa), wiemy już, że powiązani z FSB hakerzy mieszali w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, że rosyjska niejawna propaganda (i pieniądze) co najmniej próbowały wpłynąć na wyniki referendum ws. Breksitu.
Czytając „Dezinformację” można… no właśnie, krytycznie czytając tę książkę można czuć się nieco zdezorientowanym. Niemniej mimo licznych wad niewątpliwie warto po tę rzecz sięgnąć, choćby dla wyrobienia własnej opinii.