Spółka cywilna jako pracodawca — i strona postępowania administracyjnego

Czy spółka cywilna może być pracodawcą — czy pracodawcami mogą być tylko jej wspólnicy? Czy zatem spółka cywilna jako pracodawca może być stroną postępowania prowadzonego przez ZUS — i czy decyzję doręcza się spółce czy jej wspólnikom?

wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2017 r. (II UK 643/16)
Spółka cywilna nie jest płatnikiem składek w rozumieniu art. 4 pkt 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Decyzja organu rentowego nie może zostać wydana przeciwko spółce cywilnej, a jej doręczenie nie odbywa się w sposób określony w art. 45 § 1 kpa, a zatem w lokalu jej siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism.

Orzeczenie wydano w sprawie o odrzucenie odwołania od decyzji ZUS ze względu na przekroczenie terminu do wniesienia. Decyzja została wydana i zaadresowana na spółkę cywilną, a odebrał ją (8 grudnia) pracownik uprawniony do odbioru pism w imieniu pracodawcy. Pismo trafiło do pracownicy zajmującej się sprawami sądowymi, ta jednak ze względu na kiepskie samopoczucie (po porannej stłuczce samochodowej) włożyła papier do segregatora… i poszła na zwolnienie lekarskie, na którym była aż do 7 stycznia. Odwołanie od decyzji wpłynęło dopiero 12 stycznia.

art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Sąd prawomocnie odrzucił odwołanie jako wniesione po terminie (art. 477(9) par. 3 kpc), przy czym może i przekroczenie terminu nie jest nadmierne, ale strona nie wykazała, że nastąpiło ono z przyczyn niezależnych. Nie można przy tym powołać się na wadę doręczenia, bo spółka cywilna jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 kp, zatem spółka jest też płatnikiem składek na ubezpieczenie zatrudnionych pracowników — w konsekwencji doręczenie, które nastąpiło w lokalu siedziby jednostki organizacyjne, do rąk osób uprawnionych do odbioru pism, było skuteczne (art. 45 kpa).

Wspólnicy spółki cywilnej wnieśli skargę kasacyjną, wskazując, że pracodawcą są wspólnicy spółki, nie spółka cywilna (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej), bo spółka cywilna nie ma nawet statusu przedsiębiorcy (art. 4 ust. 2 usg), zatem stroną w postępowaniu administracyjnym mogą być tylko wspólnicy, zaś sama s.c. nie jest nawet podmiotem w obrocie prawnym (art. 864 kc). Stąd też decyzje powinny być doręczone na adresy zamieszkania wspólników, zatem doręczenie pod adres spółki jest w ogóle bezskuteczne.

art. 29 kpa
Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne — również jednostki nieposiadające osobowości prawnej.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną i uchylił zaskarżone orzeczenie: płatnikiem składek jest pracodawca, które to pojęcie zdefiniowane jest w art. 3 kp.
Pierwotnie w orzecznictwie długi czas przyjmowano, że w obrocie występuje spółka cywilna jako pracodawca ze względu na dostateczne wyodrębnienie organizacyjno-finansowe. Jednakże w ostatnim czasie do głosu dochodzi pogląd, iż skoro przedsiębiorcą nie może być jednostka pozbawiona osobowości prawnej — to przedsiębiorcami są wspólnicy, nie spółka — przeto wyłącznie wspólnicy mogą być traktowani jako pracodawca (por. wyrok SN z 4 marca 2015 r., I UK 255/14, wyrok SN z 13 marca 2012 r., II PK 170/11). Spółka cywilna nie ma podmiotowości prawnej i jest tylko umową (art. 860 kc), stąd też wspólnicy nie są pracownikami swojej własnej spółki — lecz każdy z nich jest pracodawcą (jeśli zatrudnia pracowników).

Co więcej sąd badający odwołanie w postępowaniu cywilnym „może i powinien dostrzegać wady decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego” (jeśli decyzję wyda organ niepowołany, decyzji brakuje podstawy prawnej lub jest wydana z oczywistym naruszeniem reguł postępowania). Taka decyzja jest bowiem bezwzględnie nieważna (nieistniejąca prawnie) i nie wywołuje skutków prawnych.

Przenosząc te rozważania na grunt przepisów postępowania administracyjnego SN orzekł, że spółka cywilna nie jest jednostką organizacyjną w rozumieniu art. 29 kpa, więc nie może być stroną postępowania administracyjnego — nie ma zatem wobec niej zastosowanie przepis o doręczeniu jednostkom organizacyjnym, w lokalu siedziby do rąk osób upoważnionych do odbioru pism (art. 45 kpa).
Oznacza to, że decyzja została doręczona w sposób nieprawidłowy, zatem sąd II instancji będzie musiał raz jeszcze pochylić się nad sprawą.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

0 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
0
komentarze są tam :-)x