Krótko i na temat: w wydanej w piątek uchwale Sąd Najwyższy przyjął, że przelew wierzytelności przysługujących konsumentowi z klauzuli niedozwolonej na przedsiębiorcę jest dopuszczalny nawet przed stwierdzeniem jej istnienia przed sąd.
uchwała Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2018 r. (III CZP 114/17)
Przelew przez konsumenta na przedsiębiorcę wierzytelności mającej źródło w niedozwolonym postanowieniu umownym nie wymaga do swej skuteczności uprzedniego stwierdzenia przez sąd niedozwolonego charakteru postanowienia umownego; taki charakter postanowienia umownego może być stwierdzony w toku postępowania w sprawie o zapłatę wytoczonej dłużnikowi przez przedsiębiorcę, który nabył wierzytelność.
Uchwałę podjęto w odpowiedzi na następujące pytanie przedstawione przez sąd:
1. Czy skuteczne jest rozporządzenie przez konsumenta w drodze przelewu wierzytelnością przyszłą mającą swoje źródło w klauzuli abuzywnej, przed uprzednim stwierdzeniem abuzywności postanowienia umownego przez Sąd?
2. czy przedsiębiorca, który nabył w drodze przelewu od konsumenta wierzytelność przyszłą mającą swoje źródło w klauzuli abuzywnej może się skutecznie powoływać na zarzut naruszenia art. 385(1) § 1 kc?
Pytanie dotyczyło następującej sytuacji: konsument zawarł z kancelarią prawną (spółkę z o.o.) umowę cesji wierzytelności wynikających z polisolkaty (po jej rozwiązaniu), kancelaria wystąpiła do sądu o zwrot należności, sąd roszczenia uwzględnił — wychodząc z założenia, że przelew wierzytelności był ważny i skuteczny. Nie istnieje też norma prawna, która zakazywałaby indywidualnej kontroli abuzywności wzorca umowy w toku sprawy wytoczonej przez przedsiębiorcę, który odkupił roszczenia od konsumenta.
Pozwany ubezpieczyciel w apelacji zarzucił nieważność cesji — bo konsument nie może zbyć tego rodzaju wierzytelności, a to dlatego, że uprawnienie jest ściśle związane z osobą konsumenta — toteż sam przelew wierzytelności był nieważny, to strona pozwana nie była legitymowana czynnie w sprawie.
Finalnie spór trafił do Sądu Najwyższego, który przyjął, iż przelew wierzytelności z klauzuli niedozwolonej jest dopuszczalny, zaś w takim przypadku sąd będzie badał czy wzorzec umowy naruszał prawa konsumenta niezależnie od tego czy powództwo wytoczył sam konsument, czy przedsiębiorca-cesjonariusz.