Wracając jeszcze na moment do popularnych ongiś akcji polegających na masowym pozywaniu przedsiębiorców stosujących niedozwolone postanowienia umowne: czy powaga rzeczy osądzonej, czyli wydanie prawomocnego rozstrzygnięcia odnoszącego się do spornego postanowienia, ma wpływ na ocenę sporu o klauzulę niedozwoloną? Słowem, czy jeśli taki sam pozew wniesie kilku powodów, sąd może wydać kilka takich samych wyroków? (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 października 2017 r., sygn. akt VII ACa 844/17).
Powódka wystąpiła przeciwko przedsiębiorcy z powództwem o uznanie za klauzulę abuzywną postanowienie regulaminu, w myśl którego podstawą złożenia reklamacji jest przedstawienie przez klienta paragonu lub faktury.
Pozwany przedsiębiorca uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej, wniósł więc o zasądzenie kosztów procesu, a także wniósł o połączenie sprawy z innymi procesami dotyczącymi
Podstawą przyjęcia reklamacji jest dowód zakupu towaru (paragon fiskalny lub faktura VAT)
Sąd I instancji uwzględnił powództwo: stosowany przez sprzedającego wzorzec umowy jest nienegocjowany, a skoro kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób rażąco naruszający jego interesy, stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385(1) kc. W wydanym wyroku zakazano wykorzystywania w obrocie z konsumentami zakwestionowanego postanowienia, obciążono stronę pozwaną kosztami procesu oraz zarządzono publikację prawomocnego wyroku w MSiG.
W apelacji od tego wyroku strona pozwana wskazała, że w odniesieniu do tej klauzuli abuzywnej istnieje inny prawomocny wyrok, zatem ponowne orzekanie w tej samej sprawie stanowi naruszenie zasady res iudicata. Co więcej skoro powództwo zostało uznane, sąd powinien nie tylko je oddalić, ale także nakazać zwrot kosztów stronie pozwanej (art. 101 kpc).
Sąd II instancji podzielił to stanowisko: skoro tego samego dnia sąd wydał taki sam wyrok dotyczący tej samej klauzuli niedozwolonej, a orzeczenie to jest prawomocne, bo nie zostało zaskarżone (zaś sama klauzula została wpisana do rejestru pod nrem 6372), to wyrok ten ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru (uchylony już art. 479(43) kpc).
W konsekwencji powaga rzeczy osądzonej (art. 366 w zw. z art. 365 kpc) skutkuje zatem zmianą zaskarżonego wyroku i umorzeniem postępowania (art. 386 par. 3 kpc) — a dalszą konsekwencją jest obciążenie powódki kosztami za pierwszą (60 złotych) i drugą (840 złotych) instancję.
Q.E.D.