Stare i dobre pytanie: czy rodzice mogą ponosić odpowiedzialność karną za przestępstwo popełnione przez dziecko?
Stara i trafna odpowiedź brzmi: nie, rodzie nie odpowiadają za przestępstwa lub wykroczenia ich dzieci — natomiast oczywiście mogą zostać zobowiązani do naprawienia szkody wyrządzonej przez to dziecko (art. 427 kc) — jednak rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej, skutkujące dopuszczeniem do popełnienia przez nieletniego przestępstwa lub wykroczenia, stanowi wykroczenie.
art. 105 par. 1 kodeksu wykroczeń (Dz.U. z 2018 r. poz. 618)
Kto przez rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazującego na demoralizację nieletniego,
podlega karze grzywny albo karze nagany.
Dla jasności i poukładania:
- pod władzą rodzicielską dziecko pozostaje aż do pełnoletności (art. 92 krio);
- pełnoletni to ten, kto ukończył 18 lat — a wcześniej jeśli zawarł małżeństwo (art. 10 kc);
- zakres władzy rodzicielskiej to m.in. prawo i obowiązek — obojga rodziców — do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz jego wychowania, troski o fizyczny i duchowy rozwój;
- generalną zasadą prawa karnego jest, że odpowiedzialność ponosi „ten tylko, kto popełnia czyn” (art. 1 par. 1 kk; art 1 par. 1 kw);
- odpowiedzialność karną ponosić może sprawca, który ukończył 17 lat (z wyjątkiem najcięższych przestępstw, art. 10 par. 1-2 kk, art. 8 kw) — wobec nieletnich co do zasady stosuje się środki wychowawcze i środek poprawczy (ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich);
- jednakże (dochodzimy do clou) naruszenie obowiązków rodzicielskich skutkujące dopuszczeniem do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego jest wykroczeniem, zagrożonym karą nagany lub grzywny do 5 tys. złotych (art. 105 par. 1 kw);
- warunkiem odpowiedzialności jest fakt rażącego naruszenia tych powinności, a także demoralizacja nieletniego (tak, to są kwestie ocenne);
- postacią kwalifikowaną wykroczenia jest naruszenie obowiązków przez osobę, pod której nadzór oddano nieletniego — kurator, który dopuści do popełnienia przestępstwa przez podopiecznego musi liczyć się także z karą ograniczenia wolności (art. 105 par. 2 kw);
- dodatkową sankcją jest nawiązka w wysokości 1 tys. złotych — orzekana w przypadku wyrządzenia szkody przez nieletniego (art. 105 par. 3 kw).
I to by chyba było na tyle, na Dzień Dziecka.