Taki tekst aż prosiłoby się opublikować na Święto Dwunastego Listopada — ale powolny wieczór w wolną niedzielę przed niewolnym poniedziałkiem też będzie OK. Dziś zatem szukamy krótkiej odpowiedzi na krótkie pytanie: czy można być oskarżonym o przestępstwo usunięcia flagi państwowej (art. 137 par. 1 kk) jeśli czyn dotyczy przedmiotu, który nie spełnia określonych ustawowo wymogów (proporcje 5:8, określone współrzędne barw)?
wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 września 2018 r. (sygn. akt II AKa 155/18)
Znamiona przestępstwa przewidzianego w art. 137 § 1 kk realizować będzie także takie zachowanie, które skierowane jest przeciwko przedmiotowi nieodpowiadającemu dokładnie kryteriom definicyjnym zawartym w odpowiednich przepisach, lecz który symbolizuje dostatecznie wyraźnie państwo polskie i ma charakter znaku państwowego.
Wyrok wydano w sprawie mężczyzny oskarżonego o przestępstwo usunięcia flagi państwowej — wspólnie z inną osobą, w dniu 3 maja 2017 r., w miejscu publicznym, tj. z latarni zawieszonej w rynku miejscowości (art. 137 par. 1 kk w zw. z art. 18 par. 1 kk).
Sąd I instancji uznał oskarżonego winnym zarzucanego przestępstwa i skazał go na grzywnę w wysokości 500 złotych (oraz zasądził zwrot kosztów w łącznej wysokości 190 złotych).
art. 137 par. 1 kk
Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W apelacji od wyroku obrońca oskarżonego zarzucił, iż: (i) zabezpieczony „płat tkaniny o barwie białej i czerwonej o kształcie prostokąta o nieokreślonych wymiarach przymocowany do drzewca” nie odpowiada ustawowym parametrom flagi, przez co nie może być uznany za flagę państwową RP; (ii) aby można było mówić o przestępstwie działanie sprawcy musi być dokonane publicznie, a nie „w miejscu publicznym”; (iii) oskarżony nie działał wspólnie i w porozumieniu z inną osobą — w rzeczywistości to ta inna osoba zerwała flagę; (iv) bezpodstawnie oddalono wniosek o przeprowadzenie badania z opinii biegłego z zakresu heraldyki i grafiki — na okoliczność, czy zabezpieczona flaga spełnia wymogi określone ustawą o godle, barwach i hymnie RP.
art. 6 ust. 1 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej
Flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony na maszcie.
Sąd nie uwzględnił tej argumentacji: flaga Polski jest zdefiniowana i w ustawie zasadniczej (art. 28 ust. 2 Konstytucji RP), i w ustawie, jednak definicje te mają wyłącznie orientacyjny charakter. Znamiona przestępstwa określonego w art. 137 par. 1 kk będzie wyczerpywało określone działanie skierowane przeciwko przedmiotowi nieodpowiadającemu dokładnie kryteriom określonym w przepisach — wystarczające jest, iżby przedmiot ten dostatecznie symbolizował państwo polskie.
art. 28 ust. 2 Konstytucji RP
Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony.
Zresztą przedmiot, który nie odpowiada całkowicie ustawowej definicji, może być traktowany jako „inny znak państwowy”, który także podlega ochronie prawnokarnej.
Stąd też sąd nie musiał powoływać biegłego na okoliczność wyglądu flagi — bo ją widział i był w stanie samodzielnie ocenić, iż jest to biało-czerwona flaga Polski.
Bezzasadne zdaniem sądu były także rozważania o „publicznym” działaniu sprawcy — bo zachowanie oskarżonego, oprócz tego, że nastąpiło w „miejscu publicznym”, było także „publiczne” — oskarżony dopuścił się czynu w miejscu, które jest „dostępne dla nieokreślonego bliżej liczebnie i rodzajowo kręgu osób”, zaś warunek „publiczności” spełnia sama możliwość dostrzeżenia działania przez nieoznaczoną liczę osób (nie jest niezbędne, by czyn rzeczywiście widziało wiele osób).
Niezależnie zatem od tego, że sprawca działał w nocy, to zerwał flagę zawieszoną w rynku (i wyrzucił ją na konar drzewa) — zatem jej brak (i pojawienie się w niewłaściwym miejscu) mogła dostrzec nieokreślona liczba osób.
Prawidłowo także ustalono współdziałanie sprawców: jeden z mężczyzn wspiął się na latarnię, zdjął flagę i podał ją oskarżonemu — który oddalił się z nią. Taki wkład w realizację skutku przestępczego jest wystarczający dla przypisania współsprawstwa.