Czy wyrok niepodpisany przez wszystkich sędziów, którzy go wydali, jest wyrokiem?

Ciągnąc jeszcze przez chwilę epos sądowy wywołany surową oceną legislacji przedstawioną przez Sąd Najwyższy, dziś na tutejszych łamach płynnie przechodzimy do pewnego ciekawego acz zwykle niedostrzegalnego dla stron i sędziów zagadnienia: czy wyrok niepodpisany przez wszystkich sędziów, którzy go wydali, jest wyrokiem? 

postanowienie Sądu Najwyższego z 31 sierpnia 2018 r. (I CSK 300/18)
Wyrok, którego sentencja nie została podpisana przez skład sądu, nie istnieje w znaczeniu prawnoprocesowym (sententia non existens). Skoro podpisy sędziów są wyrazem potwierdzenia zgodności zamieszczonego w sentencji rozstrzygnięcia z ich wolą oraz wynikami narady, to brak podpisów, nieusuwalny w jakiejkolwiek przewidzianej przez prawo procesowe drodze, stanowi wadę tak istotną, że pozbawia wyrok bytu prawnego

Orzeczenie wydano w sprawie o zwrot pobranych i nie rozliczonych zaliczek.
W 2000 r. sąd I instancji wydał wyrok zaoczny, w którym uwzględnił powództwo, jednak już 7 lat później wyrok zaoczny został uchylony, a powództwo oddalone; to orzeczenie zostało uchylone w apelacji — w drugim podejściu roszczenia zostały prawomocnie (częściowo) uwzględnione.

art. 324 par. 3 kpc
Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.

Badając skargę kasacyjną strony pozwanej Sąd Najwyższy zauważył, iż zaskarżony wyrok sądu apelacyjnego został podpisany tylko przez dwóch członków składu sędziowskiego — a trzeci sędzia nie podpisał się pod dokumentem.

Konsekwencje wady tego rodzaju postrzegane są na trzy sposoby:

  • zważywszy, iż zgodnie z art. 324 par. 3 kpc sentencję wyroku powinien podpisać wszyscy sędziowie, którzy brali udział w jego wydaniu. Jest to wymóg bezwzględny, zaś brak w tym zakresie nie może być później uzupełniony. Taki wyrok należy uznać za nieistniejący, nawet jeśli został ogłoszony (por. m.in. uchwała SN z 26 września 2000 r., III CZP 29/00 lub wyrok SN z 20 grudnia 2012 r., IV CSK 219/12);
  • nawet wyrok niepodpisany wiąże sąd od chwili jego ogłoszenia (art. 322 par. 1 kpc) — wada w postaci braku podpisu sędziego nie oznacza przeto jego nieistnienia, zamiast tego (w przypadku zaskarżenia) orzeczenie takie podlega uchyleniu (por. uchwała SN z 17 października 1978 r., III CZP 62/78);
  • zbliżony pogląd mówi, iż wyrok taki jest wiążący, jednak podlega on uchyleniu jako wydany w warunkach nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 kpc). Po zaskarżeniu orzeczenia podlega ono uchyleniu, a postępowanie powinno być zniesione w części dotkniętej nieważnością (por. m.in. postanowienie SN z 25 listopada 2015 r., II CZ 79/15).

W ocenie składu rozpoznającego skargę kasacyjną wyrok niepodpisany przez wszystkich sędziów nie istnieje w znaczeniu procesowym (sententia non existens) — bo tylko złożenie podpisów przez cały skład sprawia, że czynność sądu zyskuje walor orzeczniczy.
Taka kwalifikacja skutków niepodpisania wyroku przez wszystkich sędziów ma jednak istotne skutki procesowe. W judykaturze przyjmuje się, że konsekwencją nieistnienia orzeczenia jest odrzucenie środka odwoławczego jako niedopuszczalnego (skoro mamy do czynienia z nie-orzeczeniem, to nie można go zaskarżyć apelacją czy skargą kasacyjną). Nie można jednak nie zauważyć, iż nie-wyroki tego rodzaju funkcjonują jako czynności zdziałane przez sędziów — prowadzi to do konkluzji, że nieprawidłowo podpisany wyrok ani nie ma mocy jurydycznej, ani też nie można mówić w odniesieniu do niego o nieważności postępowania (brak podpisów całego składu nie jest przywołany w art. 379 pkt 4 kpc).

Istniejącą lukę należy zatem wypełnić przepisami o postępowaniu odwoławczym per analogiam — uchylić zaskarżoną czynność z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia (niezależnie od tego czy którakolwiek ze stron zarzuciła wadliwość tego rodzaju).

W konsekwencji Sąd Najwyższy uchylił „czynność określoną jako wyrok Sądu Apelacyjnego”, nie dookreślając nawet dalszych skutków swego rozstrzygnięcia (w domyśle oczywiście sprawa wraca do ponownego rozpoznania w II instancji).

subskrybuj
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

0 komentarzy
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
0
komentarze są tam :-)x