A skoro kilka dni temu było o tym, że jest projekt nowelizacji kodeksu cywilnego zakładający traktowanie jednoosobowego przedsiębiorcy jako konsumenta — to dziś czas na kilka akapitów o tym, że już dziś przedsiębiorca może pozwać ubezpieczyciela o stosowanie klauzul abuzywnych we wzorcu umowy ubezpieczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 8 listopada 2018 r., sygn. akt VII AGa 1404/18).
Orzeczenie wydano w sprawie z pozwu przedsiębiorcy, który wystąpił o uznanie za klauzulę abuzywną postanowienia OWU wyłączającego odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu odpowiedzialności OC przewoźnika — bo jego zdaniem skutkowała ona nieuprawnionym wyłączeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę wyrządzoną przez przewoźnika przy załadunku towaru.
Ubezpieczeniem objęte są wyłącznie szkody powstałe w wyniku wypadków ubezpieczeniowych, które zaszły w okresie ubezpieczenia z tytułu przewozów towarów przyjętych przez Ubezpieczonego do przewozu w okresie ubezpieczenia.
Sąd prawomocnie oddalił żądanie: owszem, powód będący przedsiębiorcą zajmującym się transportem drogowym towarów jest legitymowany czynnie w sprawie o stosowanie klauzul niedozwolonych w umowie ubezpieczenia (art. 805 par. 4 kc nakazuje odpowiednie stosowanie art. 385(1)–385(3) kc w odniesieniu do ubezpieczającego, który zawiera umowę bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą lub zawodową).
art. 805 par. 4 kc
Przepisy art. 385(1)-385(3) stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Zgodnie z definicją umowy przewozu przewoźnik zobowiązuje się, w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, do przewiezienia osób lub rzeczy za wynagrodzeniem (art. 774 kc), co oznacza, że stosunek umowny powstaje w momencie przyjęcia towaru do przewozu.
Oznacza to, że odpowiedzialność przewoźnika rozpoczyna się w chwili przyjęcia przesyłki do przewozu (nie z chwilą załadunku) — skoro jednak załadunek towaru jest czynnością leżącą w gestii nadawcy (art. 43 ust. 1, art. 65 par. 3 pkt 4 prawa przewozowego), to przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za załadunek (w pewnych sytuacjach może ponosić odpowiedzialność za zbadanie prawidłowości załadunku i jego zabezpieczenia).
art. 65 ust. 1 i ust. 3 pkt 4 prawa przewozowego
1. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki. (…)
3. Przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności określonej w ust. 1, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstały co najmniej z jednej z następujących przyczyn: (…)
4) ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę;
Zdarzenie ubezpieczeniowe może powstać na różnych etapach wykonywania umowy przewozu, jednak co do zasady umowa odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem określonego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 822 par. 2 kc). Nie stoi to na przeszkodzie objęciu ubezpieczeniem przewożonego towaru, który już został załadowany (art. 806 par. 2 kc), pod warunkiem jednak wyraźnego rozszerzenia odpowiedzialności ubezpieczyciela; niezależnie od tego odpowiedzialność ta nie dotyczy szkód powstałych przy załadunku (prowadziłoby to do przejęcia odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez osobę trzecią).
Oznacza to, że zakwestionowane postanowienie jest zgodne z prawem, co wyklucza uznanie go za klauzulę niedozwoloną — jednakże z perspektywy dzisiejszego zagajenia ciekawsze wydaje mi się stwierdzenie, że owszem, przedsiębiorca może wystąpić z powództwem o uznanie zawartego w umowie postanowienia za klauzulę abuzywną, bo pozwala mu na to przepis szczególny jakim jest art. 805 par. 4 kc.