Bank musi wyjaśnić przesłanki oceny scoringowej kredytobiorcy (art. 70a pr. bank.)

Opublikowana kilka dni temu ustawa o okropnym tytule (dlatego wolę na nią mówić jako o „wdrażającej RODO”, Dz.U.z 2019 r. poz. 730) uczyniła także zadość postulatom Fundacji Panoptykon, która (całkiem słusznie przecież) wskazywała, że skoro każdy ma prawo do informacji (art. 15 RODO), zaś proces analizy scoringowej kredytobiorcy jest operacją polegającą na przetwarzaniu danych osobowych (często profilowanych) — to każdy powinien mieć prawo poznania przesłanek odmowy udzielenia kredytu.

art. 70a ustawy prawo bankowe
1. Banki i inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów na wniosek osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, ubiegającej się o kredyt przekazują, w formie pisemnej, wyjaśnienie dotyczące dokonanej przez siebie oceny zdolności kredytowej wnioskującego.
2. Wyjaśnienie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje informacje na temat czynników, w tym danych osobowych wnioskującego, które miały wpływ na dokonaną ocenę zdolności kredytowej.
3. W przypadku przedsiębiorców bank i inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów może pobierać opłatę za sporządzenie wyjaśnienia, o którym mowa w ust. 1. Wysokość opłaty powinna być odpowiednia do wysokości kredytu.
4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorcy ubiegającego się o pożyczkę pieniężną.

Odpowiedzią ustawodawcy na te postulaty jest nowelizacja prawa bankowego, która przydaje każdemu klientowi ubiegającemu się o kredyt lub pożyczkę prawo do pisemnego wyjaśnienia przesłanek oceny zdolności kredytowej (art. 70a pr. bank.), a mianowicie:

  • każdy kredytobiorca ma prawo otrzymać wyjaśnienie czynników, w tym danych osobowych, które wpłynęły na jego scoring;
  • prawo do wyjaśnienia przesłanek mających znaczenie dla oceny zdolności kredytowej dotyczy każdego kredytobiorcy — tak osób fizycznych, osób prawnych, jak i jednostek organizacyjnych, którym osobowość prawna nie przysługuje (w ich przypadku nie mówimy oczywiście o danych osobowych, ale jakieś czynniki przecież zawsze zadziałały);
  • za wyjaśnienie czynników oceny zdolności kredytowej bank nie może pobierać żadnych opłat, nie tylko od konsumentów, ale też osób prawnych — ale już w przypadku przedsiębiorców opłata taka może być pobierana (zastanawiające, że jej wysokość ma być „odpowiednia do wysokości kredytu”, jednak ustawodawca nie sprecyzował ani żadnych widełek; nie próbuję też zgadywać dlaczego informacja ma mieć różną cenę w zależności od ilości pożyczanych pieniędzy);
  • jest kij, jest marchewka? inny przepis uzależnia prawo do podejmowania przez banki zautomatyzowanych decyzji kredytowych (w tym profilowaniu danych osobowych) od zagwarantowania klientowi prawa do otrzymania wyjaśnień co do podstaw decyzji, do odwołania od decyzji komputera do instancji ludzkiej oraz do „wyrażenia własnego stanowiska” (art. 105a ust. 1a pr.bank.). Przy okazji przepis do pewnego stopnia ogranicza katalog danych, z których może korzystać bank (art. 105a ust. 1b-1c pr.bank.)

art. 10 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim
2. Jeżeli kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu konsumenckiego przepisy art. 70a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Prawo bankowe stosuje się odpowiednio.

  • czy wszystko jasne? nie dla mnie, mam bowiem dwie wątpliwości: czy bank przekazuje wyjaśnienie czynników oceny zdolności kredytowej na żądanie kredytobiorcy, czy zawsze, niezależnie od tego, czy klient sobie zażyczy? Literalnie zawsze, a wynika to z treści przepisu, który mówi, iż kredytobiorcy „przekazują” dane, ale ma słowa wzmianki o wniosku klienta (art. 70a ust. 1 pr.bank.); a jednak na wniosek, chociaż redakcja ust. 1 mogłaby być nieco bardziej precyzyjna (patrz komentarze);
  • pytanie drugie: czy z żądaniem wskazania przesłanek analizy scoringowej może wystąpić tylko klient, któremu odmówiono przyznania pożyczki lub udzielono na innych warunkach niż wnosił? Tu znów uważam, że literalnie do skorzystania z prawa nie jest niezbędna odmowa lub wykazanie, iż ocena zdolności kredytowej miała negatywny wpływ na warunki umowy — ale już znowelizowana ustawa o kredycie konsumenckim precyzuje, że z prawa tego można skorzystać tylko w przypadku odmowy udzielenia kredytu konsumenckiego (art. 10 ust. 2 ukk), co oznacza, że jeśli chodził o kredyt do kwoty 255 550 złotych, to wyjaśnienie czynników oceny zdolności kredytowej należy się tylko po odmowie — ale jeśli kwota kredytu była wyższa, bank musi poinformować kredytobiorcę o swoim stanowisku zawsze.

Dla przypomnienia: ustawa wdrażająca RODO wchodzi w życie po 14-dniowym vacatio legis — a tempus fugit.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

8 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
8
0
komentarze są tam :-)x