Czy odgrywanie religijnych melodyjek z wieży kościelnej — rano, w południe, wieczorem — jest zaśmiecaniem środowiska hałasem?

A jeśli wstałeś dziś, P.T. Czytelniku, na tyle wcześnie, by zdążyć na procesję — ale też masz chwilę na kilka akapitów o tym czy wygrywanie melodii z wieży kościelnej może być traktowane jako zanieczyszczanie środowiska hałasem? — to dziś jest tekst jak znalazł (nieprawomocny Wyrok WSA w Gdańsku z 24 kwietnia 2019 r., II SA/Gd 14/19).


Wygrywanie melodii wieży kościelnej
Wygrywanie melodii z wieży kościelnej nie zawsze ma związek z uroczystościami religijnymi — te „pozostałe” dźwięki to tylko zanieczyszczanie środowiska hałasem (fot. Olgierd Rudak, CC-BY-SA 3.0)

Sprawa zaczęła się od przeprowadzonej przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska kontroli w parafii rzymsko-katolickiej, podczas której stwierdzono, że „elektroniczny dzwon, użytkowany przez Parafię, wygrywa dźwięki melodii religijnych poza uroczystościami o charakterze religijnym a tym samym poza uroczystościami i imprezami związanymi z kultem religijnym. O godzinie 12:00 wygrywana jest melodia „Anioł Pański” (około 1,5 minuty), o godzinie 15:00 melodia „Jezu Ufam Tobie” (około 1 minuty) a o godzinie 21:00 Apel Jasnogórski (około 1,5 minuty)” — w tym czasie w kościele nie ma mszy, nabożeństwa lub innej uroczystości religijnej — co oznacza, że dźwięki są wydawane bez związku ze zdarzeniami określonymi w przepisach zakazujących zanieczyszczania środowiska hałasem.

Wychodząc z założenia, że ustawa nie mówi o prawie używania nagłośnienia w przypadku całego, szeroko rozumianego kultu publicznego, WIOŚ w zarządzeniu pokontrolnym nakazał ograniczenie wykorzystywania elektronicznego dzwonu wyłącznie do wydarzeń religijnych i innych (wskazanych w art. 156 ust. 2 poś).

art. 156 ustawy prawo ochrony środowiska
1. Zabrania się używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do okazjonalnych uroczystości oraz uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, handlowych, rozrywkowych i innych legalnych zgromadzeń, a także podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu.

W skardze do NSA parafia zarzuciła, iż odgrywanie melodii religijnych o 12:00, 15:00 i 21:00 — są to godziny, w których zwyczajowo „Kościół od wieków duchowo jednoczył się z wiernymi, aby wspólnie móc się modlić” — przeto należy je uznać jako odtwarzanie melodii w ramach imprez i uroczystości związanych z kultem religijnym, przeto nie można mówić o naruszeniu art. 156 ust. 2 poś. Zarówno Konstytucja RP, jak i ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania zapewniają wszystkim prawo swobodnego wyboru religii i uczestnictwa w aktach kultu, prawo to przysługuje nie tylko jednostkom, ale też grupom o charakterze religijnym (kościołom, związkom wyznaniowym); co więcej „bicie dzwonów, granie hejnałów, wygrywanie Roty są normalnymi dźwiękami europejskiego miasta”, jest wielowiekowym zwyczajem, co wyłącza bezprawność ew. wykroczenia (por. „Bicie w dzwony kościelne nie jest wykroczeniem zakłócania spokoju parafian”).

art. 157 ustawy prawo ochrony środowiska
1. Rada gminy może, w drodze uchwały, ustanawiać ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Ograniczenia, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą instalacji lub urządzeń znajdujących się w miejscach kultu religijnego.

WSA nie miał wątpliwości, że wydane przez WIOŚ zarządzenie pokontrolne jest zgodne z prawem. Elektryczny dzwon jest instalacją (art. 3 pkt 6 poś), więc parafia jest zakładem, zatem emisja dźwięku z kościoła podlega takim samym rygorom prawnym jak emisja hałasu z każdego innego źródła, bo urządzenie znajduje się na publicznie dostępnym, zabudowanym obszarze miasta.

Skoro z protokołu kontroli wynika, że:

Użytkowany przez Parafię elektroniczny dzwon wygrywa dźwięki melodii religijnych: o godzinie 7:58 wygrywana jest melodia „Z dalekiej Famity” (około 1,5 minuty); o godzinie 8:00 dźwięk dzwonu zegarowego (8 uderzeń); o godzinie 12:00 wygrywana jest melodia „Anioł Pański” (około 1,5 minuty); o godzinie 15:00 melodia „Jezu Ufam Tobie” (około 1 minuty); o godzinie 17:58 wygrywany jest dźwięk dzwonów na Mszę Świętą; o godzinie 18:00 dźwięk dzwonu zegarowego; o godzinie 21:00 Apel Jasnogórski (około 1,5 minuty). Ponadto: po każdej Mszy Świętej pogrzebowej melodia „Cisza” (około 1 minuty); po każdej Mszy Świętej ślubnej marsz weselny Mendelssona (około 1 minuty); w Wielkanoc (podczas Rezurekcji), w Boże Narodzenie o północy i podczas procesji Bożego Ciała wygrywany jest uroczysty dźwięk dzwonów; podczas Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2018 r., gdy grała reprezentacja Polski, wygrywany był Hymny Narodowy.

zaś Msze Święte odbywają się 4 razy dziennie (7:00, 8:00, 18:00 i 19:00), natomiast o 12:00, 15:00 i 21:00 nie odbywa się żadna uroczystość religijna — to oznacza, że wydawane w tych godzinach dźwięki nie mają związku z uroczystością lub imprezą związaną z kultem religijnym.

Owszem, użyte pojęcia nie zostały w art. 156 poś zdefiniowane, co oznacza, iż należy dokonać wykładni w świetle całokształtu ustawodawstwa, w szczególności odnoszącego się do zasad sprawowania kultu religijnego. Oznacza to, że sformułowania „impreza” czy „uroczystość” nie mogą być rozumiane potocznie lub słownikowo — pojęcia te muszą być bowiem odnoszone do „kultu religijnego”, czyli do sprawowanej publicznie czci religijnej oddawanej Bogu, bóstwom, świętym osobom lub rzeczom. (Tu następuje średnio długi wywód, od art. 53 Konstytucji RP, poprzez ustawę o  gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz ustawę o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, a także Konkordat zawarty między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, aż do Kanonu 834 KPK; por. orzeczenie, którym uchylono podobną decyzję WIOŚ, wyrok WSA w Gdańsku z 30 stycznia 2019 r., II SA/Gd 565/18).
Sprawowanie kultu publicznego oznacza prowadzenie nabożeństw, wykonywanie czynności liturgicznych i innych o charakterze sakralnym (włącznie z towarzyszącym im biciem w dzwony w celu zwołania wiernych), zaś wyrazem owej swobody religijnej jest dość generalne wyłączenie spod zakazu używania instalacji nagłośnieniowych (por. art. 157 poś), jednak wyłączenia te dotyczą wyłącznie uroczystości i imprezy związane z kultem religijnym — ale nie wszystkie dźwięki dobywające się z kościołów.

Skoro zatem stałe wygrywanie melodii z wieży kościelnej (codziennie w godzinach o 12:00, 15:00 i 21:00) nie jest związane z prowadzeniem nabożeństw czy też z wykonywaniem czynności liturgicznych, nie może być traktowane jako następujące w ramach uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym — zatem WIOŚ miał prawo wydać taki zakaz.

subskrybuj
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

19 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
19
0
komentarze są tam :-)x