Czy wydanie paragonu kupującemu oznacza, że sprzedający musi postarać się, by klient odebrał wydrukowany dokument fiskalny? Czy jednak wystarczy jeśli paragon zostanie wydrukowany, a kupujący otrzyma informację, że może sobie go odebrać u sprzedawcy? (wyrok NSA z 29 sierpnia 2019 r., I FSK 734/17).

Orzeczenie wydano w sprawie ze skargi Orlenu na niekorzystną interpretację podatkową, w której stwierdzono, że umożliwienie płatności za zatankowane paliwo komórką przy dystrybutorze, bez konieczności wchodzenia do pomieszczenia stacji, narusza przepisy podatkowe — bo w ten sposób kupującemu nie jest „wydawany” paragon.
Zaczęło się od przedstawionego przez przedsiębiorcę pytania dotyczącego możliwości mobilnej zapłaty (przy użyciu telefonu) za kupione paliwo bezpośrednio przy dystrybutorze, która to transakcja byłaby rejestrowana na kasie fiskalnej — zaś paragon byłby zarówno drukowany (z możliwością odbioru w kanciapie), a obraz paragonu byłby przesyłany (w postaci pliku PDF lub jpg) na urządzenie klienta.
W wydanej interpretacji fiskus stwierdził, że skoro ustawa nakazuje „wydawać” wydrukowany paragon nabywcy, to dokument ten musi być fizycznie przekazany — albowiem samo wydrukowanie i pozostawienie go na ladzie w budynku nie spełnia wymogu „wydania” paragonu. Ułatwienia dla kupujących paliwo nie mogą prowadzić do takiej organizacji sprzedaży, która będzie naruszała przepisy o kasach rejestrujących.
art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług
Podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani:
1) dokonywać wydruku paragonu fiskalnego lub faktury z każdej sprzedaży oraz wydawać wydrukowany dokument nabywcy;
Skuteczna okazała się skarga kasacyjna wniesiona przez Orlen: „położenie dokumentu fiskalnego na ladzie stanowi już udostępnienie” nie ma zatem podstaw do tego by twierdzić, iż wydrukowanie i pozostawienie paragonu na ladzie nie spełnia wymogu prawidłowego udokumentowania sprzedaży i wydania go klientowi. Tylko od woli kupującego zależy jaki wybierze sposób płatności, zaś niezależnie od tego czy będzie płacił w kasie, żaden sprzedawca nie zmusi go do zabrania paragonu ze sobą — odbiór paragonu pozostaje wyłącznie w sferze decyzji nabywcy. Wykluczenie takiej możliwości wymagałoby zastosowania wykładni rozszerzającej przepisu, która jest niedopuszczalna w świetle jasnego sformułowania normy — skoro żaden przepis nie zakazuje fizycznego wydania paragonu przy dystrybutorze (a przecież klient płaci przy dystrybutorze, który jest technologicznie jednolitą całością z całą stacją paliw), to nie można przyjąć, iżby pominięcie tych kilkunastu kroków dzielących stanowisko do tankowania od kontuaru różnicowało obowiązki sprzedającego (wyrok WSA w Warszawie z 16 stycznia 2017 r., III SA/Wa 2700/15; nb. czy można wierzyć serwisowi NSA, którego zdaniem orzeczenie to jest „nieprawomocne”?)
W skardze kasacyjnej Minister Finansów podtrzymał wcześniejsze stanowisko — że „wydanie” paragonu oznacza tylko i wyłącznie jego przekazanie klientowi w momencie dokonywania wydruku dokumentującego transakcję podlegającą opodatkowaniu. Gdyby inna była intencja ustawodawcy, posłużyłby się on zwrotem „udostępnienie”.
NSA nie podzielił tego poglądu: obowiązkiem podatnika dokonującego sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych jest ewidencjonowanie obrotu na kasie fiskalnej. W ramach tego obowiązku należy drukować paragon lub fakturę dokumentujące każdą transakcję, w chwili sprzedaży, a następnie wydawać dokument fiskalny kupującemu. Oznacza to, że klient nie musi żądać wydania mu paragonu — ale też zapoznanie się z jego treścią nie jest jego obowiązkiem, lecz uprawnieniem, z którego może ale nie musi skorzystać (sprzedający nie może domagać się by konsument paragon wziął). Skoro zatem kupujący nie ma obowiązku odebrania paragonu, to obowiązkiem podatnika jest wyłącznie zaoferowanie mu możliwości jego odbioru — może przeto ograniczyć się do wydrukowania dokumentu i poinformowania kupującego, że jest on dostępny w miejscu dokonania sprzedaży, gdzie można go odebrać.
Prowadzi to do wniosku, że nie sposób uznać możliwości odbioru wydrukowanego paragonu przez klienta, który dokonał mobilnej płatności za zatankowane paliwo, otrzymał elektroniczny obraz paragonu — a także został poinformowany, że wydruk oczekuje nań w w miejscu sprzedaży, bez względu na to czy zamierza się po odbiór pofatygować czy nie — za tożsamą z sytuacją, gdyby paragon jest wydawany wyłącznie na żądanie kupującego.
Z tego względu skarga kasacyjna została oddalona.