W serwisie SN opublikowano uzasadnienie kolejnej uchwały tłumaczącej (moim zdaniem) oczywistą oczywistość — dziś zatem czas na kilka akapitów o tym dlaczego do uzyskania przenośnej klauzuli wykonalności wystarczy dokument potwierdzony podpisem uznanym za własnoręczny przed notariuszem — nie jest wymagane odrębne poświadczenie podpisu pod cesją.
uchwała Sądu Najwyższego z 8 listopada 2019 r. (III CZP 26/19)
Dokument z podpisem uznanym przez notariusza za własnoręczny (art. 88 ustawy — Prawo o notariacie) jest dokumentem prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym w rozumieniu art. 788 § 1 kpc.
Uchwałę podjęto w odpowiedzi na następujące zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Rejonowy, do którego trafiła skarga na orzeczenie referendarza sądowego:
Czy poświadczenie przez notariusza w trybie art. 88 zd. 2 ustawy — Prawo o notariacie, że stawająca przed nim osoba uznała podpis na dokumencie prywatnym za własnoręczny, jest urzędowym poświadczeniem podpisu w rozumieniu art. 788 § 1 kpc?
Wątpliwości dotyczyły wydanego przez referendarza postanowienia oddalającego wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi wykonawczemu — nakazowi zapłaty wydanemu na rzecz poprzednika prawnego wierzyciela (tzw. „przenośna klauzula wykonalności”). Wniosek złożył jakiś Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny, który odkupił należność od powoda — jako dowód skuteczności przelewu wierzytelności przedstawiono umowę, w której cedent notarialnie poświadczył własnoręczność podpisów (uznał złożony podpis za własny).
art. 88 ustawy — prawo o notariacie
Podpisy na aktach notarialnych i poświadczonych dokumentach są składane w obecności notariusza. Jeżeli podpis na poświadczonym dokumencie był złożony nie w obecności notariusza, osoba, która podpisała, powinna uznać przed notariuszem złożony podpis za własnoręczny. Okoliczność tę notariusz zaznacza w sporządzonym dokumencie.
W ocenie referendarza przyjęcie oświadczenia o uznaniu wcześniejszego podpisu za własnoręczny nie jest równoznaczne z urzędowym poświadczeniem podpisu w rozumieniu art. 788 par. 1 kpc.
art. 788 par. 1 kpc
Jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
Analizując przedstawione zagadnienie SN zauważył, że istotną funkcją prawa egzekucyjnego jest jego skuteczność. Normą taką jest także przepis, w myśl którego dowodem na przejście uprawnień lub obowiązków wynikających z tytułu wykonawczego jest dokument urzędowy lub dokument prywatny z podpisem urzędowo poświadczonym. W praktyce poświadczenie podpisu przez notariusza polega albo na poświadczeniu, iż podpis został złożony w obecności rejenta, albo też na poświadczeniu, iż osoba uznała podpis za własny — w obu przypadkach dochodzi do urzędowego poświadczenia własnoręczności podpisu, zaś podpis na dokumencie zyskuje status dokumentu urzędowego (art. 2 par. 2 upn; w pozostałej części dokument zachowuje charakter dokumentu prywatnego).
W ocenie SN nie ma rzeczowych argumentów, które przemawiałyby za tezą, iżby uznanie podpisu za własny w obecności notariusza miał mniejszą moc niż podpis złożony bezpośrednio w obecności rejenta — co oznacza, iż procesowo należy zrównać skutki obu czynności.
PS W treści uchwały oczywiście wkradł się lapsus: zamiast „dokument z podpisem uznanym przez notariusza za własnoręczny…” powinno być „dokument z podpisem uznanym przed notariuszem za własnoręczny…”, bo to przecież nie rejent uznaje podpis za własnoręczny.