A skoro tematem ostatnich dni jest konieczność wygenerowania indywidualnego numeru rachunku do wpłat podatków PIT, CIT i VAT, to chyba jest też dobry moment na kilka akapitów o głośnym w świecie biznesu orzeczeniu NSA, z którego wynika, że wirtualne biuro nie może być wskazane jako adres siedziby podatnika w zgłoszeniu jako czynnego podatnika VAT.
wyrok NSA z 13 listopada 2019 r. (I FSK 1363/17)
1. Pojęcie „adresu siedziby” podatnika nie oznacza adresu do doręczania korespondencji.
2. Za „adres siedziby” (dla celów VAT) nie może być uznany adres udostępniany wielu podmiotom podlegającym wpisowi do rejestru przedsiębiorców w celu umożliwienia rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, pod którym podmioty te nie wykonują faktycznie żadnej działalności, w tym funkcji zarządu.
Orzeczenie wydano w sprawie z odwołania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na decyzję skarbówki, w której odmówiono zarejestrowania jako czynnego podatnika VAT i podatnika VAT-UE — bo w zgłoszeniu wskazano jako adres siedziby wirtualne biuro, czyli miejsce, w którym nie ma możliwości prowadzenia działalności.
art. 96 ust. 1 i ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług
1. Podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.
4. Naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”, a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 — jako „podatnika VAT zwolnionego”, i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.
Zdaniem spółki organy podatkowe nie mają uprawnienia do podważania decyzji wspólników o określeniu miejsca siedziby, którzy mogą wybrać jako siedzibę także miejsce, w którym nie będą koncentrować się czynności zarządu, zwłaszcza, że taki adres został wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego (niezależnie od tego zawarta z wirtualnym biurem umowa przewiduje możliwość rzeczywistego korzystania z pomieszczeń). Niedopuszczalne jest w szczególności „prewencyjna” odmowa rejestracji podatnika, który przecież podał prawdziwe dane w zgłoszeniu — fiskus nie ma prawa uzależniać rejestracji podatkowej od przyjętego modelu biznesowego.
Zwrócono też uwagę na pewnego rodzaju paradoks: skoro sporną decyzję wydał naczelnik urzędu skarbowego, do którego trafiło zgłoszenie VAT-R — to w świetle odmowy decyzja ta jest nieważna, bo właściwym urzędem byłby US właściwy ze względu na rzeczywistą siedzibę podmiotu. Co więcej nie istnieje przepis pozwalający fiskusowi na odmowę zarejestrowania podatnika — przepis mówi, że urząd „rejestruje płatnika” jako „podatnika VAT czynnego”, nie przewidując uprawnienia do odmowy rejestracji.
Skarga spółki została oddalona: podstawą do weryfikacji danych w zgłoszeniu jest rozporządzenie 904/2010 z 7 października 2010 r. w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej, które zobowiązuje państwa do wdrożenia środków w celu zapewnienia kompletności i dokładności danych (art. 22 ust. 1). W ramach weryfikacji ryzyka można wdrożyć niezbędne procedury, zaś stosowanie tego przepisu nie wymaga wprowadzenia dodatkowych regulacji krajowych w zakresie identyfikacji podatników (por. wyrok NSA z 26 sierpnia 2015 r., I FSK 112/15). Oznacza to, że organ podatkowy (którego właściwość „idzie” za treścią wniosku) nie tylko nie jest związany treścią zgłoszenia, ale też ma obowiązek weryfikacji podanych w zgłoszeniu VAT-R danych pod kątem ich prawdziwości, dokładności i rzetelności, ponieważ okoliczności te mają związek z prawidłowym dokumentowaniem zdarzeń gospodarczych, w tym wystawiania faktur, które są podstawą do odliczenia podatku.
Jedną z takich informacji jest siedziba podatnika — jeśli dane okazują się nierzetelne, skarbówka ma prawo i obowiązek odmówić rejestracji podatnika VAT. Skoro więc „miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika” jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje zarządu przedsiębiorstwa — i nie może być to „sam adres pocztowy”.
art. 10 ust. 1 i 3 rozporządzenia wykonawczego 282/2011 ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
1. (…) „miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika” jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. (…)
3. Sam adres pocztowy nie może być uznany za miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika.
Finalnie NSA stwierdził, że adresem siedziby podatnika nie może być miejsce doręczania korespondencji, w tym adres udostępniany wielu podmiotom w celu umożliwienia rejestracji w KRS, jeśli pod tym adresem nie są faktycznie wykonywane żadne czynności, w tym czynności zarządu. Wirtualne biuro z pewnością wymogów takich nie spełnia — wszakże pracują w nim zupełnie inne osoby (pracownicy usługodawcy zajmujący się rozdzielaniem i przekazywaniem korespondencji do klientów) — zaś uprawnienie do korzystania (za dodatkową opłatą) z pomieszczeń m.in. w celu odbywania posiedzeń zarządu, zgromadzeń wspólników, spotkań z kontrahentami lub przechowywania dokumentacji księgowej nie zmienia oceny, iż siedziba wirtualnego biura nie spełnia wymogów do uznania za adekwatny „adres siedziby” w rozumieniu przepisów o rejestracji czynnego podatnika VAT.
Przesłanką odmowy wpisania przedsiębiorcy do rejestru czynnych podatników VAT może być także ustalenie, iż w dotychczas prowadzonej działalności osoby zaangażowane w spółkę (prezes i wspólnicy) nie wywiązują się należycie z obowiązków podatkowych
Wskutek podania nierzetelnych danych w zgłoszeniu VAT-R brak jest podstaw do wpisania przedsiębiorcy do rejestru czynnych podatników VAT. Odmowa taka nie narusza art. 41 kc, który wprost stwierdza, że siedziba osoby prawnej jest związana z miejscowością, w której funkcjonuje jej organ zarządzający; oceny takiej nie podważa także brak weryfikacji siedziby w toku rejestracji spółki w KRS.
PS teza , która na dłuższą metę może spowodować zamieszanie na rynku usług „outsourcingu adresu” — iż wirtualne biuro nie nadaje się na adres siedziby wbrew pozorom nie jest aż taka odkrywcza — przypominam, że wyłuskałem to już 4 lata temu, w tekście, w którym dworowałem sobie z konieczności podania w formularzu VAT-R numeru lokalu (por. „Adres siedziby — według NSA każde biuro musi mieć też numer lokalu”).