Czy zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej następuje wraz z wykreśleniem przedsiębiorcy z CEIDG, zatem przedsiębiorca powinien opłacać składki na ubezpieczenia społeczne dopóty, dopóki nie zamknie (lub zawiesi) działalności? Czy jednak wykonywanie działalności gospodarczej nie jest zależne od wpisu do ewidencji, więc osoba, która jej faktycznie nie wykonuje, nie musi płacić składek na ZUS?
wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12 września 2019 r. (III AUa 464/19)
Podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym ma fakt rzeczywistego wykonywania działalności, w sposób ciągły i o charakterze zarobkowym. Ustalenia wskazują jednoznacznie, że na przestrzeni spornego okresu brak było jakiegokolwiek przejawu aktywności zawodowej wnioskodawczyni w ramach zgłoszonej działalności gospodarczej. W tej sytuacji i w świetle powyższych rozważań, sam wpis w ewidencji, nie świadczy, że taka działalność była kontynuowana.
Sprawa dotyczyła kobiety, która w 2000 r. założyła działalność gospodarczą (sklep z odzieżą), jednak już kilkanaście miesięcy później zaczęła się opiekować ciężko chorymi rodzicami, więc zaprzestała jej prowadzenia — formalnie nie zawieszając — aby z końcem 2003 r. zdać lokal, w którym prowadziła handel.
Ostatecznie z CEIDG wyrejestrowała się dopiero 22 września 2017 r.
art. 3 ustawy — prawo przedsiębiorców
Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
W wydanej decyzji ZUS stwierdził, iż fakt zamknięcia sklepu nie oznaczał, że kobieta nie prowadziła nieprzerwanej działalności — datą graniczną jest bowiem dopiero dzień ujawnienia zmiany w ewidencji — co oznacza, że za sporny okres należy zapłacić składki na ubezpieczenia społeczne.
art. 16 ustawy o CEIDG
1. Domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe. Osoba fizyczna wpisana do CEIDG ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do CEIDG nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jej wniosek, a także niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do CEIDG w ustawowym terminie albo niezgłoszeniem zmian danych objętych wpisem, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba wpisana do CEIDG nie ponosi odpowiedzialności.
2. Domniemywa się, że działalność gospodarcza jest wykonywana przez przedsiębiorcę nieprzerwanie, jeżeli w jednym z wpisów przedsiębiorcy datą zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej jest dzień poprzedzający datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej wskazaną w kolejnym wpisie tego przedsiębiorcy do CEIDG.
Sąd prawomocnie uwzględnił odwołanie od wydanej przez ZUS decyzji: do zasadniczych cech działalności gospodarczej zalicza się jej zorganizowanie, zarobkowy charakter i ciągłość, a także fakt wykonywania działalności we własnym imieniu. Warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej nie jest jednak wpis do CEIDG, który ma charakter deklaratoryjny — istnieje bowiem możliwość, że działalność gospodarczą będzie wykonywała osoba niewpisana do ewidencji, jak też sytuacja, kiedy osoba figurująca w CEIDG działalności nie prowadzi. Wynika to z zasady, że ocena wykonywania działalności gospodarczej zależy od sfery ustaleń faktycznych. Owszem, informacje ujawnione w CEIDG korzystają z domniemania prawdziwości — jednak domniemanie to ma charakter wzruszalny, przeto jeśli osoba podważająca wpis sprosta ciężarowi dowodu, uda się jej obalić skutki domniemania.
Analogicznie faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej — nie wykreślenie przedsiębiorcy z CEIDG — skutkuje ustaniem obowiązku ubezpieczeniowego.
Przekładając te założenia na stan faktyczny: rzeczywiście wpis w CEIDG widniał aż do 22 września 2017 r., jednak kobiecie udało się udowodnić, że od 1 stycznia 2004 r. nie tylko nie prowadziła już sklepu (lokal był podnajmowany przez kogoś innego), ale też udowodniła, iż w spornym okresie nie wykazywała żadnych przychodów z działalności gospodarczej w zeznaniach podatkowych. Obowiązek opłacania składek na ZUS ustał z dniem faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, nie z dniem wykreślenia przedsiębiorcy z CEIDG — zatem zaskarżona decyzja została przez sąd zmieniona.
Dla niedowiarków: gdyby to nie było takie oczywiste, w kodeksie wykroczeń nie byłoby przepisu penalizującego wykonywanie działalności gospodarczej bez zgłoszenia do ewidencji (art. 60(1) par. 1 kw).