Czy tajemnica korespondencji oznacza, że zarówno jej nadawca jak i odbiorca nie mogą nikomu pokazać jej treści? Nawet przedstawić przesyłanych wiadomości jako dowodu w sądzie? Czy jednak ujawnienie treści korespondencji SMS przez adresata może być traktowane jako naruszenie tajemnicy telekomunikacyjnej i naruszenie dóbr osobistych nadawcy? (nieprawomocny wyrok SO w Toruniu z 12 lutego 2020 r., I C 2267/19).
Spór dotyczył odpowiedzialności za ujawnienie postronnym osobom treści prowadzonej prywatnej korespondencji — własnej, prowadzonej z ex-konkubentem.
Zaczęło się sprawy sądowej o prawa do kontaktu ze wspólnym dzieckiem. W toku postępowania kobieta przedstawiła dowód w postaci wydruków esemesów, w których konkubenci omawiali kwestie wychowania i opieki nad córką. W ocenie mężczyzny wydruki były przygotowane w gabinecie dentystycznym, którego właścicielką była ex-partnerka, przez jej asystentki, co oznacza, że dostęp do korespondencji uzyskały osoby niepowołane. Zdaniem powoda doszło w ten sposób do naruszenia dóbr osobistych w postaci tajemnicy korespondencji i prawa do prywatności, zatem zażądał pisemnych przeprosin i wpłaty 5 tys. złotych na cel społeczny.
Zdaniem pozwanej kobiety bezprawność ujawnienia treści wiadomości wyłącza zgoda nadawcy lub odbiorcy — skoro więc uczestniczyła ona w tej korespondencji, to miała prawo wykorzystać ją jako dowód w postępowaniu sądowym.
art. 23 kodeksu cywilnego
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Sąd stwierdził, że kobieta rzeczywiście poleciła swoim pracownicom wykonanie screenów ekranu telefonu z wyświetloną treścią prowadzonej korespondencji esemesowej i ich wydrukowanie. Materiały posłużyły jako dowód w zawiadomieniu o popełnieniu przez byłego konkubenta przestępstwa stalkingu (art. 190a par. 1 kk).
Tajemnica korespondencji jednym z dóbr osobistych, wprost wskazanym w art. 23 kc, dobrem osobistym jest także prawo do prywatności. Bezprawne naruszenie dóbr osobistych skutkuje odpowiedzialnością naruszyciela (art. 24 kc), która może obejmować także obowiązek zapłaty zadośćuczynienia (art. 448 kc). W sprawach o ochronę dóbr osobistych obowiązuje zasada domniemania naruszenia odwróconego dowodu: domagający się ochrony musi wykazać tylko i wyłącznie fakt naruszenia dobra osobistego, natomiast sprawca powinien wykazać, iż naruszenie nie miało charakteru bezprawnego. Oznacza to, że ochrona przysługuje wyłącznie przed bezprawnym naruszeniem dóbr osobistych — przesłanka bezprawności działania sprawcy jest warunkiem koniecznym dla udzielenia ochrony na podstawie art. 24 par. 1 kc. Do okoliczności wyłączających bezprawność zalicza się m.in. działanie w ramach obowiązującego prawa, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego, a także działanie w obronie uzasadnionego interesu społecznego.
art. 159 ust. 1 pkt 2 ustawy prawo telekomunikacyjne
Tajemnica komunikowania się w sieciach telekomunikacyjnych, zwana dalej „tajemnicą telekomunikacyjną”, obejmuje:
2) treść indywidualnych komunikatów;
Tajemnica korespondencji obejmuje m.in. treść indywidualnych komunikatów (art. 159 ust. 1 pkt 2 pt); pojęcie to zdefiniowane zostało jako każda informacja wymieniana lub przekazywana między określonymi użytkownikami za pośrednictwem publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych (art. 2 pkt 17 pt). Prawnej ochronie podlegają wszelkie informacje przekazywane za pośrednictwem usług telekomunikacyjnych — rozmowa telefoniczna, treść esemesów, korespondencja wymieniana za pośrednictwem poczty elektronicznej, a nawet komunikatorów internetowych — jednakże tajemnica telekomunikacyjna chroni przekazywane treści przed nieuprawnionym dostępem przez osobę trzecią, inną niż nadawca lub odbiorca komunikatu. Oznacza to, że zarówno nadawca jak i odbiorca może samodzielnie dysponować korespondencją, w tym ujawniać ich treść osobom trzecim, zaś osoba trzecia może zapoznawać się, utrwalać, przechowywać, przekazywać lub wykorzystywać w inny sposób treść otrzymanych komunikatów — o ile uzyskała na to zgodę nadawcy lub odbiorcy.
Skoro więc pozwana uznała, że treść przesyłanych wiadomości jest niezbędna dla obrony jej interesów w postępowaniu sądowym, miała prawo przedstawić je jako dowód. Mogła też z tego względu zlecić ich wydruk innej osobie, zaś takie działanie nie może być traktowane jako nielegalne ujawnienie informacji objętych tajemnicą telekomunikacyjną lub tajemnicą korespondencji.
Uznając, że ujawnienie treści korespondencji przez adresata nie stanowiło naruszenia tajemnicy korespondencji, sąd oddalił powództwo o ochronę dóbr osobistych nadawcy.