Apelacja to czy wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku? Czuję, że od kilku miesięcy sądy pełne są pism procesowych stron niezadowolonych z rozstrzygnięcia, których nadal nie da się jednoznacznie zakwalifikować — co aktualnie może pociągać za sobą negatywne skutki dla strony. W wydanej wczoraj uchwale SN stwierdził, iż w przypadku takich wątpliwości sąd powinien nie tylko zwrócić się do strony z żądaniem wyjaśnienia jaki cel jej przyświecał, ale też objaśnić jakie będą skutki konkretnego wyjaśnienia.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2020 r. (III UZP 2/20)
Wniesienie przez stronę pisma procesowego, „z którego treści wynika, że strona nie zgadza się z rozstrzygającym sprawę co do istoty orzeczeniem”, gdy w świetle okoliczności sprawy nie ma pewności, czy stanowi ono apelację czy też wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, skutkuje powinnością sądu zwrócenia się do strony o wyjaśnienie, czy jej pismo należy traktować jako apelację, która jest niedopuszczalna i zgodnie z art. 373 § 1 kpc będzie podlegać odrzuceniu, czy też stanowi w istocie wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w rozumieniu art. 328 § 1 kpc, po otrzymaniu którego zacznie biec termin z art. 369 § 1 lub § 1(1) kpc do wywiedzenia apelacji. Podstawę prawną wezwania stanowi art. 130 § 1 zdanie 1 kpc, stosowany pod rygorem zwrotu pisma procesowego.
Uchwałę przyjęto w odpowiedzi na następujące zagadnienie prawne:
Czy pismo procesowe strony, z którego treści wynika, że strona nie zgadza się z rozstrzygającym sprawę co do istoty orzeczeniem, winno zostać potraktowane jako mylnie oznaczone w rozumieniu art. 130 § 1 zd. 2 kpc i stanowiące w istocie wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia na piśmie,na wzór zasady obowiązującej w tym zakresie w procedurze karnej, czy też winno ono bezwzględnie zostać uznane za apelację wniesioną bez uprzedniego zgłoszenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, a zatem niedopuszczalną w rozumieniu art. 373 § 1 kpc?
Wątpliwości dotyczyły sprawy, w której wyrok pierwszej instancji wydano dokładnie 7 listopada 2019 r., a więc w dniu wejścia w życie grubej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Powódka, chociaż pouczona, złożyła apelację od niekorzystnego wyroku „po staremu”, czyli bez czekania na uzasadnienie, podczas gdy nowe przepisy wymagają uprzedniego złożenia wniosku o uzasadnienie orzeczenia, zaś samą apelację można wnieść dopiero po doręczeniu wyroku z uzasadnieniem (art. 369 par. 1 kpc). Konsekwencją wniesienia przez stronę wadliwej (spóźnionej, nieopłaconej, niedopuszczalnej, jak też takiej, której wady nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie) jest odrzucenie środka zaskarżenia.
W przyjętej uchwale Sąd Najwyższy w przypadku niejasności co do znaczenia pisma procesowego odnoszącego się do wyroku należy wezwać stronę do wyjaśnienia, czy jest to apelacja, czy wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia. Strona (często nie korzystająca z usług pełnomocnika) może bowiem się pomylić — przed nowelizacją procedury nie miałoby to negatywnego skutku (ponieważ dopuszczalne było odwołanie się od wyroku nawet bez uzasadnienia) — natomiast po 7 listopada 2019 r. skutkiem takiego błędu jest bezwarunkowe odrzucenie apelacji. Zawsze w przypadku wątpliwości powinnością sądu jest wezwanie strony do jego poprawienia lub uzupełnienia (art. 130 par. 1 kpc), zatem opierając się właśnie na tej podstawie prawnej należy zwrócić się do strony o stosowne wyjaśnienie także w przypadku wpłynięcia niejasnego pisma procesowego po niekorzystnym dla strony wyroku.
Zamiast komentarza: to oczywiście dobra i pomysłowa uchwała (bodajże w przeciwieństwie do ostatniej nowelizacji procedury, która pociągnęła za sobą taką falę zagadnień prawnych, że może się okazać, że SN nie wygrzebie się spod niej przez trzy lata.