A teraz coś z całkiem innej beczki czyli czy kierowca, który jedzie autem bez uprawnień, bo nie odzyskał ich po decyzji o cofnięciu uprawnień dopuszcza się przestępstwa z art. 180a kk — czy jednak tylko wykroczenia z art. 94 par. 1 kw?
wyrok Sądu Najwyższego z 20 listopada 2020 r. (V KK 429/20)
Prowadzenie pojazdu mechanicznego po zakończeniu okresu wskazanego w decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, ale bez ich odzyskania, nie jest niestosowaniem się do decyzji o ich cofnięciu, lecz jedynie prowadzeniem pojazdu bez posiadania uprawnień. Tym samym, zachowanie takie nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 180a kk. Stanowi jedynie wykroczenie z art. 94 § 1 kw.
Orzeczenie dotyczyło mężczyzny uznanego winnym niestosowania się do wydanej przez prezydenta miasta decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, za co wymierzono mu (w trybie skazania bez rozprawy — po uzgodnieniu oskarżonego z prokuratorem) karę ograniczenia wolności i orzeczono roczny zakaz prowadzenia pojazdów.
art. 180a kodeksu karnego
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Kasację na korzyść od prawomocnego wyroku skazującego wniósł Prokurator Generalny, którego zdaniem kierowcy można przypisać do najwyżej wykroczenie polegające na prowadzeniu pojazdów bez uprawnień — ale nie na prowadzeniu wbrew decyzji o cofnięciu uprawnień.
art. 94 par. 1 kodeksu wykroczeń
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze grzywny.
Sąd Najwyższy podzielił te zarzuty: art. 180a kk dotyczy sytuacji, w której sprawca nie stosuje się do wydanej decyzji cofającej uprawnienia do prowadzenia pojazdów — czyn taki należy odróżnić od wykroczenia polegającego na prowadzeniu pojazdów bez uprawnień. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest zatem istnienie w obiegu decyzji właściwego organu i jej naruszenie, nie zaś samo prowadzenie przez kierowcę, który uprawnień nie posiada.
W sprawie nie budzi wątpliwości, że oskarżony uprawnień został pozbawiony decyzją prezydenta miasta (na okres od marca 2014 r. do marca 2015 r.), podstawą do jej wydania był wyrok, w którym orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym. Po upływie tego okresu kierowca nie podjął starań mających na celu odzyskanie uprawnień, albowiem przebywał poza krajem — taka też była jego sytuacja prawna w styczniu 2018 r., kiedy podczas kontroli drogowej stwierdzono prowadzenie bez uprawnień. Oznacza to jednak, iż w tym czasie nie można już było mówić o istnieniu w obrocie decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania, zatem mężczyźnie nie można zarzucać przestępstwa prowadzenia z naruszeniem decyzji — ale skoro prowadził bez prawa jazdy, oczywiście można mu przypisać odpowiedzialność za wykroczenie z art. 94 par. 1 kw.
Na marginesie uzasadnienia SN podkreślił, iż warunkiem zastosowania trybu określonego w art. 335 kpk jest brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa — zatem bezkrytyczne przychylenie się przez sąd do błędnego wniosku prokuratora jest istotnym naruszeniem art. 343 par. 7 kpk będącym podstawą do uchylenia wyroku i zwrotu sprawy do ponownego rozpoznania.