Sędzia, który wydał w sprawie orzeczenie — następnie uchylone — podlega wyłączeniu na późniejszym etapie postępowania

Nie może orzekać w sprawie karnej sędzia, który już orzekał w sprawie, zaś jego pogląd został negatywnie zweryfikowany w wyższej instancji, to oczywista oczywistość. Ale czy wyłączenie sędziego, który wydał uchylone orzeczenie dotyczy tylko orzeczeń merytorycznych, tj. takich, które odnoszą się do winy oskarżonego? Czy jednak wyłączony z mocy prawa jest każdy sędzia, który wydał dowolne — uchylone — orzeczenie (wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2021 r., V KK 439/19).

Sprawa zaczęła się od wyroku, w którym kilka osób uznano winnymi przestępstwa określonego w art. 107 par. 1 kks. W apelacji obrońca wskazał, że wyrok został wydany przez sędziego, który podlegał wyłączeniu z mocy prawa, ponieważ na wcześniejszym etapie wydał postanowienie o umorzeniu postępowania, które następnie zostało uchylone.

art. 40 § 1 pkt 7 kodeksu postępowania karnego
Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:
7) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone;

Sąd odwoławczy stwierdził, że sędzia umorzył postępowanie ze względów proceduralnych (brak skargi uprawnionego oskarżyciela), zatem nie oceniał sprawy merytorycznie, a więc nie podlegał wyłączeniu.
Obrońca powtórzył zarzut we wniesionej do SN kasacji, jego zdaniem wydanie orzeczenia przez sędziego podlegającego wyłączeniu z mocy prawa stanowiło bezwzględną przesłankę odwoławczą, którą sąd powinien uwzględnić z urzędu, niezależnie od treści apelacji.

art. 439 § 1 pkt 1 kodeksu postępowania karnego
Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40;

Sąd Najwyższy przypomniał, iż wyłączenie sędziego, który wydał uchylone orzeczenie następuje z mocy prawa — nie jest wymagany wniosek strony (iudex inhabilis). Istotą instytucji wyłączenia sędziego jest odsunięcie od dalszego orzekania osoby która już wyraziła swój pogląd na sprawę, jednak rozstrzygnięcie to nie zostało zaaprobowane w ramach kontroli instancyjnej. Sąd błędnie przyjął, iż wyłączeniu z mocy prawa podlega wyłącznie sędzia, który wypowiedział się w kwestii ustaleń faktycznych, oceny dowodów lub co do winy — wystarczające jest bowiem, iż sędzia przedstawi ocenę prawną, która formalnie zamykała drogę do skazania oskarżonych. Nie ma przy tym znaczenia, iż po uchyleniu postanowienia sprawa została przekazana do rozpoznania (a nie do ponownego rozpoznania), na ocenę zasadności wyłączenia sędziego, który wydał uchylone orzeczenie nie ma także wpływu to czy zostało ono wydane przed rozprawą lub przed rozpoczęciem przewodu sądowego. Istotne jest tylko to, że sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia — czyli wyroku lub postanowienia — które następnie zostało uchylone.

Z tego względu SN stwierdził, iż uchybienie tego rodzaju skutkuje uchyleniem nie tylko zaskarżonego wyroku, ale też wyroku wydanego w pierwszej instancji — w odniesieniu do wszystkich oskarżonych (nie tylko tych, których dotyczyła kasacja).

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

4 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
4
0
komentarze są tam :-)x