Czy rząd ma prawo nakazać zasłanianie ust i nosa wszystkim? Czy ryzyko braku maseczki wiąże się nie tylko koronawirusem, ale też z odpowiedzialnością z art. 54 kw? Czy przepis sprzeczny z Konstytucją może być podstawą skazania obywatela za wykroczenie?
postanowienie SR w Bydgoszczy z 1 lutego 2021 r., (III W 53/21)
Wprowadzony na podstawie rozporządzenia RM z dnia 9.10.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii powszechny obowiązek zakrywania ust i nosa przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki, przyłbicy lub kasku ochronnego na całym terenie RP narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji. W demokratycznym państwie prawa nie do zaakceptowania jest sytuacja, gdy organy władzy wykonawczej wprowadzają ograniczenia fundamentalnych wolności i praw człowieka, naruszając przy tym przepisy Konstytucji.
Orzeczenie dotyczyło mężczyzny, który 19 października 2020 r. w ogólnodostępnym, publicznym miejscu nie stosował się do epidemicznego nakazu zakrywania ust i nosa, co policja potraktowała jako wykroczenie z art. 54 kw.
par. 27 ust. 1 rozporządzenie Rady Ministrów z 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 1758)
Do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki, przyłbicy albo kasku ochronnego, o którym mowa w art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. — Prawo o ruchu drogowym, ust i nosa (…)
Sąd odmówił wszczęcia postępowania w sprawie zarzutów: art. 54 kw ma charakter blankietowy, co oznacza, że każdorazowo należy zbadać czy norma sankcjonowana w ten sposób jest zgodna z ustawą zasadniczą. Wynika to z zasady, iż sąd — który jest uprawniony do odmowy zastosowania rozporządzenia sprzecznego z ustawą zasadniczą (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP) — ma prawo do dokonania jego incydentalnej kontroli.
Odnosząc się do wniosku o ukaranie sąd stwierdził, iż wprowadzony przez rząd obowiązek zasłaniania nosa — w drodze rozporządzenia wykonawczego — ustanowiono z przekroczeniem delegacji zawartej w ustawie zakaźnej, a więc z naruszeniem art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Co więcej wprowadzenie powszechnego obowiązku zakrywania ust i nosa przez osoby inne, niż chore lub podejrzewane o zachorowanie na COVID-19, w istotnym stopniu ogranicza „elementarne” prawa i wolności obywatelskie, zatem jego ustanowienie w drodze rozporządzenia jest sprzeczne z art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej.
Niekonstytucyjny przepis nie może wypełniać blankietowej normy art. 54 kw, w konsekwencji nie sposób przyjąć, iżby czyn przypisywany obwinionemu wyczerpywał znamiona zarzucanego mu wykroczenia — czego konsekwencją jest odmowa wszczęcia postępowania.
(Analogicznie oceniono w postanowieniu SR w Bydgoszczy z 1 lutego 2021 r., III W 57/21.)