Orzekanie przez asesora nie prowadzi do nienależytej obsady sądu

A skoro gdzieś tam znów się pojawił, wciąż uznawany jako kontrowersyjny, pomysł na powołanie sędziów pokoju do rozpatrywania najprostszych spraw — dziś czas na kilka zdań o tym czy asesor może orzekać jako jednoosobowy sąd w sprawie karnej? Czy jednak orzekanie przez asesora oznacza nienależytą obsadę sądu, a przez to nieważność postępowania?

postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lutego 2021 r. (III KK 364/20)
Jeżeli na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie asesora sądowego, nie dochodzi do naruszenia art. 28 § 1 kpk, a tym samym do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 2 kpk.

Orzeczenie dotyczyło kasacji od prawomocnego wyroku, w którym kobietę uznano winnym przestępstwa oznaczania towarów podrobionym znakiem towarowym. Zdaniem obrońcy oskarżonej w instancji wyrokował sąd w składzie jednego asesora, podczas gdy przepisy wyraźnie nakazują orzekanie przez sędziów, co oznacza, że doszło do nienależytej obsady sądu (art. 439 par. 1 pkt 2 kpk). To uchybienie zostało zignorowane przez sąd odwoławczy, który też nie uwzględnił wniosku o zwrócenie się do SN o wydanie uchwały co do dopuszczalności orzekania przez asesora.

art. 28 par. 1 kodeksu postępowania karnego
Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego.

Sąd Najwyższy nie podzielił tych zarzutów: decyzja o przedstawieniu zagadnienia prawnego leży w wyłącznej gestii sądu odwoławczego, który nie jest w żaden sposób związany wnioskiem stron ani stanowiskiem innych organów — wynika to z fundamentalnej zasady samodzielności jurysdykcyjnej sądów. Sąd może wystąpić o wydanie uchwały tylko wówczas, jeśli ma wątpliwości, które wymagają zasadniczej wykładni ustawy, natomiast jeśli dylematu takiego nie ma, może i powinien orzekać sam. Wpływu na ocenę nie ma dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego odnoszące się do kwestii orzekania przez asesorów (postanowienie SN z 26 maja 2020 r., I KZP 14/19 oraz stanowisko SN wyrażone w sprawie IV KS 22/19).

art. 2 par. 1a ustawy o ustroju sądów powszechnych
W sądach rejonowych zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują także asesorzy sądowi (…)

Odnosząc się natomiast do meritum zarzutów SN podkreślił, iż art. 28 par. 1 kpk wyraźnie mówi, że co do zasady sąd orzeka w składzie jednoosobowym — z wyjątkiem przypadków, które wynikają z przepisów ustawowych. Wyjątkiem takim jest przepis ustawy o ustroju sądów, który wyraźnie pozwala asesorom na wykonywanie określonych zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Biorąc zatem pod uwagę, że „orzekanie” jest elementem sprawowania wymiaru sprawiedliwości, nie ma wątpliwości, że w sądzie rejonowym orzekanie przez asesora jednoosobowo jest dopuszczalne.

art. 106j par. 1 ustawy o ustroju sądów powszechnych
Asesor sądowy w sprawowaniu swojego urzędu jest niezawisły i podlega tylko Konstytucji oraz ustawom.

W ocenie aktualnych rozwiązań prawnych nie można bezkrytycznie stosować argumentacji odnoszącej się do zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny statusu asesorów (a to ze względu na ich podległość ministrowi sprawiedliwości), już choćby przez to, iż TK nie wykluczył możliwości powierzenia niektórych czynności sędziowskich asesorom (wyrok z 24 października 2007 r., SK 7/06).
Oznacza to, że udział niezależnego i niezawisłego asesora w orzekaniu nie pozwala na zakwestionowanie procesu jako nieprawidłowego — w szczególności jako prowadzącego do pozbawienia oskarżonego prawa do sprawiedliwego procesu przed niezawisłym sądem (co ciekawe SN stwierdził, że gwarancją niezawisłości asesorskiej jest m.in. udział Krajowej Rady Sądownictwa w ich powoływaniu — tej samej, której status stoi na przekór uznaniu prawidłowości licznych powołań sędziowskich).
Z tego względu Sąd Najwyższy oddalił kasację jako oczywiście bezzasadną.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

0 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
0
komentarze są tam :-)x