Wczorajszy dzień to nie tylko salomonowe orzeczeniem TSUE w/s skutków unieważnienia kredytów indeksowanych do waluty obcej, ale także ważny — i już znacznie bardziej wymowny — wyrok, w którym stwierdzono, że ubezpieczenie OC niesprawnego pojazdu jest obowiązkowe, przynajmniej dopóty, dopóki formalnie nie został wycofany z ruchu i wyrejestrowany.
wyrok Trybunału Sprawiedliwości EU z 29 kwietnia 2021 r. w/s Powiat Ostrowski vs. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (C-383/19)
Zawarcie umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych w odniesieniu do pojazdu zarejestrowanego w państwie członkowskim jest obowiązkowe dopóty, dopóki pojazd ten nie zostanie w należyty sposób wycofany z ruchu, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami prawa krajowego.
Orzeczenie dotyczyło sporu o obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pojazdu, który ze względów technicznych nie nadawał się do ruchu. Właściciel (powiat Ostrowski) nabył własność samochodu na wskutek przepadku (art. 130a ust. 10 pord), to postanowienie uprawomocniło się 7 lutego; następnie wystąpił o nadanie mu klauzuli wykonalności, co miało miejsce w piątek (20 kwietnia); polisę OC wykupiono dopiero w poniedziałek (23 kwietnia). Tydzień później rzeczoznawca ocenił, że wrak nie nadaje się do uruchomienia, więc przeznaczono go do zezłomowania, po czym auto zostało wyrejestrowane — zaś wkrótce odezwał się Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, którego zdaniem powiat jako właściciel samochodu powinien był zawrzeć umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej już 7 lutego, a więc nałożył na właściciela karę za brak OC.
art. 23 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK
Posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.
Zdaniem powiatu kara była o tyle bezzasadna, że nie można go było traktować jako właściciela pojazdu przed uprawomocnieniem się postanowienia o nabyciu własności — no i przecież samochód, który stoi na strzeżonym parkingu i nie nadaje się do ruchu, nie może wyrządzić szkody, zatem nie musi być ubezpieczony (por. „Niezarejestrowany samochód nie musi mieć ubezpieczenia OC”).
art. 3 dyrektywy 2009/103/WE w/s ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych
Z zastrzeżeniem art. 5 każde państwo członkowskie podejmuje wszelkie stosowne środki w celu zapewnienia objęcia ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilna [sic!] odnosząca się do ruchu pojazdów normalnie przebywających na jego terytorium. (…)
Sprawa w trybie prejudycjalnym trafiła do Trybunału Sprawiedliwości, który przypomniał, iż z dotychczasowego orzecznictwa wynika, że co do zasady dyrektywa nakłada obowiązek powszechnego ubezpieczenia zarejestrowanych pojazdów mechanicznych od odpowiedzialności cywilnej, zaś obowiązek ten jest niezależny od zamiaru faktycznego użycia pojazdu. Oznacza to, że umowa ubezpieczenia powinna zostać zawarta niezależnie od użytkowania pojazdu jako środka transportu (por. „Niewyrejestrowany samochód musi mieć polisę OC, nawet jeśli właściciel nie zamierza już nim jeździć i schował go na własnym podwórku”).
Obowiązek wykupienia polisy OC dotyczy także każdego zarejestrowanego pojazdu, który znajduje się na terenie prywatnym, nie jest zdolny do jazdy, zaś właściciel podjął decyzję o przeznaczeniu go do zniszczenia. Wynika to z oceny, że pojęcie „pojazdu” ma charakter obiektywny i niezależny od jego stanu technicznego, który może się zmieniać w czasie, zaś przywrócenie go do ruchu zależy wyłącznie od okoliczności subiektywnych (słowem: od jego reperacji). Fakt, że pojazd jest niezdolny do jazdy nie pozbawia go statusu pojazdu, nawet jeśli nowy właściciel nabył niesprawną maszynę — a więc nie może być traktowany jako okoliczność wyłączająca obowiązek jego ubezpieczenia.
Zdaniem TSUE obowiązek ubezpieczenia niesprawnego pojazdu wygasa dopiero w momencie jego formalnego wycofania z ruchu, w sposób określony przepisami prawa krajowego — może polegać na jego wyrejestrowaniu, ale też na innych czynnościach.