Krótko i na temat: w serwisie internetowym opublikowano obszerny projekt ustawy regulującej zasady służby zwierząt służbowych — pracujących w policji, straży pożarnej, etc. — w tym kryteria doboru zwierząt do pracy, zasady szkolenia psów zwierząt i ich przewodników — a także zasady wsparcia psów-weteranów po zakończeniu aktywnej służby (rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw).
Projektowana ustawa o wsparciu psów po zakończeniu służby jest bardzo obszerna (ok. 50 stron), toteż pozwolę ją sobie omówić w niezbędnym skrócie (z uwypukleniem psów, chociaż nie brakuje też odniesień do koni):
- ustawa nowelizuje kilka ustaw i reguluje żywot zwierząt służących w policji, w Siłach Zbrojnych (w Żandarmerii Wojskowej i w celach reprezentacyjnych — tu zdecydowanie konie), w Straży Granicznej, Służbie Więziennej i Służbie Ochrony Państwa, a także psów ratowniczych Państwowej Straży Pożarnej;
- dla jasności: projektowane rozwiązania są bardzo podobne w przypadku każdej z tych służb, więc opisuję je ogólnie, bez odnoszenia się do pewnych niuansów i wyjątków;
art. 136i ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (projekt)
Psa służbowego lub konia służbowego można wycofać z użycia po ukończeniu:
1) dziewiątego roku życia przez psa;
2) osiemnastego roku życia przez konia.
- podstawowym warunkiem przyjęcia zwierzęcia na służbę jest występowanie odpowiednich predyspozycji użytkowych oraz przejście specjalistycznego szkolenia, a także pozytywne zdanie egzaminu (przypomnieć warto, że de facto szkoleniu podlega tandem pies-przewodnik); zastanawiające, że psy pracujące w więziennictwie będą odbywały „tresurę”, zaś szkolić będą się tylko funkcjonariusze-przewodnicy;
- co ciekawe: jeśli pies w toku szkolenia nie osiąga odpowiednich wyników — brak mu postępów „rokujących osiągnięcie odpowiedniego poziomu wyszkolenia” — podlega „wymianie albo zwrotowi sprzedawcy” na zasadach określonych w kodeksie cywilnym (jak sądzę chodzi tu o rękojmię za wady zwierzęcia);
art. 145n ust. 1 ustawy o policji (projekt)
Opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia w pierwszej kolejności może być dotychczasowy opiekun tego zwierzęcia, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki.
- (nieco inne reguły przewidziane są w przypadku strażackich psów ratowniczych: obok psów służbowych funkcjonować będą także psy kontraktowe, czyli będące własnością strażaka, „dobrane” do użycia na podstawie kontraktu, ale też „inne psy” — o ile dobrze rozumiem chodzi tu m.in. o psy, których przewodnicy są zrzeszeni w np. OSP);
- projekt bardzo dużo uwagi poświęca wsparciu psów po zakończeniu służby — ich losowi po „wycofaniu z użycia”, co generalnie może nastąpić nie wcześniej niż po ukończeniu 9 roku życia w przypadku psów i 18 roku życia jeśli chodzi o konie (są też inne przesłanki wycofania zwierzęcia, np. trwała utrata sprawności użytkowej, choroba, etc.);
art. 147za ust. 4 ustawy o Straży Granicznej (projekt)
Opiekun psa służbowego lub konia służbowego otrzymuje wyżywienie dla psa lub konia w naturze albo równoważnik pieniężny w formie ryczałtu z tytułu kosztów wyżywienia zwierzęcia. Ryczałt wypłaca się co miesiąc z góry.
- po zakończeniu służby pies pozostaje na stanie swej jednostki, zaś jego opiekunem zostaje jego dotychczasowy przewodnik (lub inny opiekun psa służbowego, ewentualnie także pracownik cywilny lub emeryt), przy czym gdyby zgłosiło się więcej chętnych, należy przeprowadzić „postępowanie rekrutacyjne”, zaś w przypadku braku kandydatów opiekę sprawować ma jednostka;
- opiekunem nie może jednak zostać osoba, której zawinione działanie spowodowało wycofanie zwierzęcia ze służby, lub też odebrano mu zwierzę ze względu na jego zaniedbanie, niewywiązywanie się z obowiązków w zakresie opieki lub zrezygnowała ze sprawowania opieki nad weteranem;
art. 124t ust. 4 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (projekt)
Koszty zabiegów profilaktycznych, leczenia psa służbowego, psa służbowego wycofanego z użycia, psa kontraktowego i psa kontraktowego wycofanego z użycia, który przez okres co najmniej pięciu lat trawania kontraktu był używany w Państwowej Straży Pożarnej, w tym koszty lekarstw, pokrywa się ze środków budżetowych Państwowej Straży Pożarnej na podstawie faktury.
- do podstawowych obowiązków opiekuna psa-weterana należy zapewnienie jego prawidłowego utrzymania, odpowiada on m.in. za żywienie i dostęp do wody, stan zdrowia i kondycję (codzienny ruch, szczepienia, profilaktykę), a także pielęgnację i czystość;
- opiekun psiego emeryta będzie otrzymywać niezbędne wyżywienie „w naturze”, ale też może zostać mu przyznany ryczałt na te koszty; jednostka ma także obowiązek zwracać koszty weterynarza (na podstawie faktury);
art. 18a ustawy o Służbie Więziennej (projekt)
W celu realizacji zadań ustawowych (…) Służba Więzienna może używać psów służbowych.
- w przypadku psów innych niż służbowe pracujących w straży pożarnej warunkiem otrzymania wsparcia związanego ze statusem weterana jest minimum 5-letni okres pracy;
- sprawowanie opieki nad takim psem to nie tylko przyjemności i obowiązki, ale także zakazy: opiekunowi nie będzie wolno zwierzęcia takiego zbyć, rozmnażać ani wykorzystywać w celach zarobkowych, będzie także trzeba informować o zmianie stałego miejsca przebywania zwierzęcia (a także zmianie trwającej dłużej niż 30 dni);
art. 245g ustawy o Służbie Ochrony Państwa (projekt)
Opiekunowi oraz organizacji (…) zabrania się:
1) zbywania zwierzęcia;
2) rozmnażania zwierzęcia;
3) wykorzystywania zwierzęcia w celach zarobkowych.
- i to, co tygrysy lubią najbardziej czyli vacatio legis: ustawa o psach-weteranach ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw i co do zasady ma dotyczyć tylko zwierząt, które przejdą na emeryturę później;
- aczkolwiek „jeżeli jest to uzasadnione dobrem psów służbowych lub koni służbowych [już] wycofanych z użycia” możliwe będzie objęcie ich takim samym wsparciem (co ciekawe będzie to wymagało decyzji najwyższych czynników — Komendanta Głównego Policji, etc);
- natomiast z niejasnych przyczyn projekt nie wspomina o psach służbowych, które mogą pracować m.in. w ABW i AW, SKW i SWW, a nawet Straży Leśnej, Państwowej Straży Łowieckiej, Państwowej Straży Rybackiej, Straży Parku (w parku narodowym), Służby Ochrony Kolei, a także psach Krajowej Administracji Skarbowej (czyżby tymi czworonogami nie interesował się nawet pies z kulawą nogą?).
Zamiast komentarza: do dobra zmiana, chociaż zastanawiam się czym właściwie jest podyktowana — czy chodzi o tradycyjną potrzebę wyurzędolenia na każdy temat, czy jednak rzeczywiście status zwierząt-emerytów po zakończeniu pracy w służbach był niejasny i trudny do sprecyzowania?