A skoro wczoraj było o tym, że profesjonalnym pełnomocnikom będzie się doręczało korespondencję sądową poprzez portal informacyjny sądu (bo koronawirus) dziś czas na kilka zdań o tym, że niedoręczenie uzasadnienia wyroku oskarżonemu, jeśli wnioskował o to obrońca jest nieprawidłowością — nawet jeśli zasadą jest, że wyrok z uzasadnieniem przesyła się obrońcy (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 maja 2021 r., IV KZ 15/21).
Sprawa zaczęła się od wydania prawomocnego wyroku skazującego oskarżonego za popełnione przestępstwo. Oskarżony nie był obecny na rozprawie, podczas której reprezentowała go obrończyni z urzędu. Po wydaniu wyroku prawniczka złożyła wniosek o doręczenie uzasadnienia wprost oskarżonemu (jej rola w sprawie się kończyła ze względu na ustanie stosunku obrończego po wydaniu prawomocnego wyroku). Jednakże sąd wysłał wyrok z uzasadnieniem do adwokatki, która odesłała go oskarżonemu z wyjaśnieniem, że może wnieść kasację, a ma na to 30 dni licząc od doręczenia orzeczenia do jej kancelarii.
art. 423 par. 2 kodeksu postępowania karnego
Wyrok z uzasadnieniem doręcza się temu, kto złożył wniosek na podstawie art. 422 (…)
Blisko dwa miesiące później mężczyzna poprosił o wyznaczenie obrońcy z urzędu celem sporządzenie kasacji; sąd odmówił, wskazując, że termin do wniesienia kasacji i tak już upłynął; w odpowiedzi oskarżony wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji i o przesłanie odpisu wyroku z uzasadnieniem; sąd odparł, że obrończyni przesłała mu papiery i informowała go o przebiegu sprawy, co wyklucza przywrócenie terminu…
…w zażaleniu oskarżony podkreślił, że korespondencji od adwokatki nie dostał, bo wszystko przychodziło na adres ojca, który mu nic nie przekazał, zaś o możliwości złożenia kasacji powiedziała mu przez telefon, ale nie wyjaśniła dokładnie jak ma to zrobić.
Sąd Najwyższy stwierdził, że zaskarżone orzeczenie jest wadliwe, i to z dwóch przyczyn:
- po pierwsze postanowienie wydała ta sama sędzina, która wydała zaskarżony wyrok, która wszakże podlegała wyłączeniu na podstawie art. 40 par. 3 kpk — co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą (art. 439 par. 1 pkt 1 kpk);
- drugą wadą było niedoręczenie uzasadnienia wyroku oskarżonemu — niezależnie bowiem od brzmienia art. 423 par. 2 kpk należy przyjąć, iż wskazanie w złożonym przez obrońcę wniosku, by wyrok z uzasadnieniem wysłano oskarżonemu, obliguje sąd do doręczenia korespondencji oskarżonemu (uchwała SN z 9 czerwca 2006 r., I KZP 10/06) — zwłaszcza, że było to uzasadnione wygaśnięciem stosunku obrony z urzędu (art. 84 par. 2 zd. 1 kpk), przy czym na ocenę skuteczności doręczenia nie ma wpływu to czy później adwokat odesłał korespondencję ex-klientowi.
Finalnie postanowienie zostało uchylone, a sprawa zwrócona do ponownego rozpoznania — na marginesie SN zwrócił uwagę, że 30-dniowy termin na wniesienie kasacji rozpocznie bieg dopiero w momencie prawidłowego doręczenia oskarżonemu wyroku wraz z uzasadnieniem.