Czy pracownikom, których stosunek pracy wygasł po likwidacji ich urzędu, a nie dostali propozycji zatrudnienia w KAS, należna jest odprawa w wysokości takiej samej, jak funkcjonariuszom? Czy jednak cywilny pracownik zlikwidowanego urzędu ma prawo tyko do „cywilnej” odprawy?
wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2020 r. (II PK 16/19)
Przyznawanie pracownikom administracji publicznej, nieposiadającym statusu funkcjonariusza, zatrudnionym na innej podstawie niż mianowanie, odprawy z tytułu wygaśnięcia ich stosunku pracy, na takich samych zasadach, jak odprawa należna pracownikom z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, stanowi pewną utrwaloną praktykę legislacyjną.
Sprawa dotyczyła pracownicy Izby Celnej (radczyni prawnej), której stosunek pracy wygasł z mocy prawa ze względu na brak otrzymania pisemnej propozycji nowych warunków zatrudnienia w Krajowej Administracji Skarbowej (por. „Odmowa złożenia propozycji dalszego zatrudnienia po reformie KAS musi opierać się na obiektywnych kryteriach”), w związku z czym wypłacono jej 3-miesięczną odprawę na podstawie „zwykłej” ustawy o zwolnieniach grupowych. Zdaniem kobiety w w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy wskutek zniesienia lub reorganizacji jednostki organizacyjnej powinna jej przysługiwać odprawa w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia (art. 163 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej, stosowany na podst. art. 170 ust. 4 w zw. z art. 159 pkt 3 pwuKAS), zatem do sądu trafił stosowny pozew.
art. 170 ust. 4 ustawy przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej
W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pracownikom oraz funkcjonariuszom przysługują świadczenia należne odpowiednio w związku z likwidacją urzędu albo zniesieniem jednostki organizacyjnej w rozumieniu ustawy uchylanej w art. 159 pkt 3.
Sąd I instancji podzielił ten pogląd i zasądził żądaną kwotę, jednak sąd odwoławczy stwierdził, że wyższa odprawa przysługuje tylko funkcjonariuszom Służby Celnej, a nie członkom korpusu służby cywilnej, w przypadku których zastosowanie mają zwykłe przepisy.
art. 9 ust. 1 ustawy o Służbie Cywilnej
W sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy.
W skardze kasacyjnej od niekorzystnego wyroku radczyni zwróciła uwagę, że skoro przepis wyraźnie mówi, że odprawa określona w ustawie o Służbie Celnej należy się „pracownikom oraz funkcjonariuszom”, to oznacza, że ustawodawca zrównał obie kategorie, przeto wysokość świadczeń powinna być obliczana według tej ustawy, nawet jeśli przesłanki nabycia do odprawy wynikają z innych przepisów.
Sąd Najwyższy nie podzielił tych zarzutów: w wydanej uchwale jednoznacznie przyjęto, iż pracownikom o statusie członka korpusu służby cywilnej przysługuje wyłącznie odprawa na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (por. „Ex-pracownikowi Urzędu Celnego, którego stosunek wygasł po powołaniu KAS, przysługuje „zwykła” odprawa pracownicza” i uchwała SN z 23 stycznia 2019 r., III PZP 5/18). Ustawodawca nie wprowadził żadnych przepisów intertemporalnych pozwalających na stosowanie uchylonych już przepisów w zakresie przyznania pracownikom Służby Celnej jakichkolwiek świadczeń, zatem stosować należy regulacje dotyczące pracowników służby cywilnej — które znów odsyłają do „zwykłej” ustawy o zwolnieniach grupowych. Konstatacja ta jest zgodna z dotychczasowym dorobkiem orzeczniczym odnoszącym się do statusu prawnego pracowników administracji, którzy nie są zatrudnieni na podstawie mianowania, nie istnieją przy tym przesłanki, by uznać, iż tym razem zamiarem prawodawcy było wprowadzenie jakiegoś wyjątku.
Z tego względu SN oddalił skargę kasacyjną — aczkolwiek dostrzegając, że została ona wniesiona przed podjęciem uchwały, czyli w sytuacji, kiedy problemat budził jeszcze poważne wątpliwości orzecznicze — nie obciążył powódki kosztami postępowania.