Krótko i na temat: na stronach parlamentu pojawił się głośny w ostatnim czasie projekt nowelizacji prawa przewidujący zaostrzenie kar za wykroczenia drogowe (projekt ustawy o zmianie ustawy — Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw).
Zmian jest dużo i są rozsiane w wielu ustawach, cały dokument (wraz z uzasadnieniem) obejmuje 74 strony — postarałem się, z myślą o P.T. Czytelnikach tutejszego „Czasopisma”, wyłapać najciekawsze z nich. I tak:
- projekt przewiduje podwyższenie do 30 tys. złotych kary grzywny za wykroczenia drogowe (tj. przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji);
art. 1 par. 1a kodeksu wykroczeń (projekt)
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, za wykroczenia określone w rozdziale XI kara grzywny może być orzeczona w wysokości do 30 000 złotych.
- sprawca wykroczenia zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, który spowodował uszkodzenie mienia lub spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, musi liczyć się z grzywną w wysokości nie mniejszej niż 1,5 tys. złotych (dodany art. 86 par. 1a kw); jeśli kierowca był pod wpływem, kara nie może być niższa niż 3 tys. złotych (zmieniony art. 86 par. 2 kw);
- w kodeksie wykroczeń pojawić ma się odrębny przepis m.in. na nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, wyprzedzanie na przejściu dla pieszych i omijanie pojazdu, który zatrzymał się przed zebrą (art. 86b kw); dla jasności: jest osobny paragraf dla pojazdów mechanicznych oraz „innych pojazdów” (czyt.: rowerów, UTO, etc.,etc.);
- grzywna za prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem ma być nie niższa niż 2,5 tys. złotych, za „inny pojazd” nie mniejsza niż 1 tys. złotych (art. 87 kw);
- przekroczenie dopuszczalnej prędkości — tak w terenie zabudowanym, jak i poza nim — o przeszło 30 km/h ma się wiązać z grzywną w wysokości co najmniej 1500 złotych;
art. 92a par. 2 kodeksu wykroczeń (projekt)
Kto, prowadząc pojazd mechaniczny, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym, przekraczając je o ponad 30 km/h, podlega karze grzywny nie niższej niż 1500 złotych.
- za wyprzedzanie na zakazie — zarówno wynikającym ze znaku, jak i ustawy — ma grozić grzywna nie niższa niż 1 tys. złotych (art. 92b par. 1 kw);
- prowadzenie pojazdu bez uprawnień — co najmniej tysiąc złotych (art. 94 par. 1 kw);
- wjazd na zamknięty przejazd kolejowy lub po rozpoczęciu zamykania szlabanu — co najmniej 2 tys. złotych (art. 97a kw);
- to jest ekstremalnie ciekawe: w szeregu przepisów pojawia się podwyższona sankcja w przypadku swoistej recydywy: jeśli sprawca był w ciągu poprzednich 2 lat był prawomocnie ukarany za określone wykroczenie drogowe, wysokość grzywny rośnie wykładniczo (art. 86 par. 2a kw, art. 86b par. 3 kw, art. 90 par. 2 kw, art. 92 par. 2a kw, art. 92b par. 2 kw, art. 94 par. 2a kw);
art. 86 par. 2a kodeksu wykroczeń (projekt)
Jeżeli sprawca wykroczenia określonego w § 1 w ciągu 2 lat przed dniem popełnienia czynu był już prawomocnie ukarany za wykroczenie określone w § 1, 1a lub 2, art. 86b § 1, art. 87 § 1, art. 90 § 1, art. 92 § 1 i 2, art. 92a § 2, art. 92b § 1, art. 93 § 1, art. 94 § 1 lub art. 98, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 złotych.
- projekt przewiduje także zaostrzenie wymierzanych „na miejscu” kar za wykroczenia drogowe — wyraźnie mają wzrosnąć mandaty za wykroczenia drogowe, bo policjant będzie mógł „zaproponować” do 5 tys. złotych (a nawet trochę więcej w szczególnych przypadkach);
- jeśli sprawca wykroczenia zechce zapłacić od ręki, będzie miał 10% rabat (art. 98 par. 3d-3e kpsw);
art. 96 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (projekt)
§ 1ad. W postępowaniu mandatowym w sprawach o wykroczenia określone w rozdziale XI Kodeksu wykroczeń można nałożyć grzywnę w wysokości do 5000 zł,
a w przypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń — do 6000 zł.
§ 1d. W postępowaniu mandatowym, w sprawach, o których mowa w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń, można nałożyć grzywnę w wysokości do 8000 zł.
- są planowane zmiany w procedurze karnej: jeśli skutkiem wypadku jest śmierć pokrzywdzonego, prokurator będzie mógł zawnioskować o przekazanie odpisu wyroku sądu karnego sądowi cywilnemu „wraz z żądaniem wszczęcia postępowania o przyznanie renty” osobie bliskiej, która była na utrzymaniu przez zmarłego (art. 49a par. 2 kpk, art. 415 par. 3 kpk);
- w kodeksie postępowania cywilnego pojawia się cały nowy rozdział pt. „Postępowanie o przyznanie renty w przypadku śmierci spowodowanej przestępstwem umyślnym”, na podstawie których będą prowadzone sprawy o przyznanie świadczeń osobom bliskim utrzymywanym przez zmarłą ofiarę (art. 477(17)-477(23) kpc);
- rośnie — z 10 do 15 — maksymalna ilość punktów karnych, które będzie można dostać za jedno wykroczenie (art. 98 pkt 2 ukp);
- punkty karne za wykroczenia drogowe będą usuwane dopiero po 2 latach, ale pod warunkiem zapłacenia kary;
art. 98 ust. 5 pkt 1 ustawy o kierujących pojazdami (projekt)
Informacje o otrzymanej liczbie punktów zgromadzone w centralnej ewidencji kierowców usuwa się:
1) z upływem 2 lat od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia, pod warunkiem uzyskania informacji o uiszczeniu grzywny za naruszenie, o którym mowa w ust. 1, z chwilą potwierdzenia dokonania płatności, o której mowa w art. 98 § 3a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, albo w terminie, o którym mowa w art. 98 § 5 tej ustawy;
- jest też haczyk: jeśli kierowca „nie odmówi przyjęcia mandatu karnego”, jego punkty karne „mogą być usunięte” z CEPiK po upływie 1 roku od dnia wykroczenia (art. 98 ust. 5a ukp) — to jest jakaś przedziwna konstrukcja;
- w CEPiK będą już gromadzone nie tylko dane o punktach, ale także o kwotach mandatów oraz o tym, czy kierowca mandat zapłacił; pieniądze z grzywien za naruszenie przepisów ruchu drogowego będą wpływały do Krajowego Funduszu Drogowego; te dane będą także przekazywane do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego;
- UFG będzie przetwarzał dane w swoich rejestrach („po modyfikacji, która nie pozwoli na ustalenie tożsamości podmiotu danych”) także w zakresie zbierania informacji o wykroczeniach drogowych, liczbie punktów karnych, etc. — a to dla opracowywania „metod i modeli” oceny ryzyka ubezpieczeniowego;
- UFG będzie przekazywał dane o wykroczeniach zakładom ubezpieczeniowym w celu „oceny ryzyka ubezpieczeniowego i zastosowania taryfy”;
- ubezpieczyciele zyskują podstawę do przetwarzania danych — bez zgody osoby — o wykroczeniach i przestępstwach drogowych oraz o punktach karnych dla zindywidualizowania ryzyka w przypadku każdego kierowcy — a więc także wysokości składki OC;
art. 41 ust. 1(1) ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (projekt)
Zakład ubezpieczeń przetwarza dane, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2016/679, dotyczące wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego oraz przypisanych im punktów, wyłącznie w celu dokonania oceny ryzyka ubezpieczeniowego i taryfikacji, zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia.
- co z tym przepadkiem pojazdu mechanicznego, którym jechał sprawca? informację, że projekt zawiera przepis o przepadu auta na rzecz Skarbu Państwa i nawiązkę na Fundusz Sprawiedliwości znalazłem w uzasadnieniu, ale nawet wyszukując frazę „przepadek” i „nawiązka” nie odnajduję nic konkretnego…
- kiedy ma wejść w życie to całe zaostrzenie kar za wykroczenia drogowe? projekt jako zasadniczą datę wskazuje 1 grudnia 2021 r., aczkolwiek z kilkoma wyjątkami (art. 22 ustawy) — no i tradycyjnie mamy feerię tych przedziwnych rozwiązań legislacyjnych pt. „do czasu wdrożenia rozwiązań technicznych” (art. 16-19).
Zamiast komentarza: moja opinia pewnie nie wszystkim się spodoba, no ale cóż, nie jestem tutaj od tego, żeby się komukolwiek podlizywać — otóż uważam, że skoro nie da się inaczej, to trzeba właśnie tak. Na polskich drogach jest naprawdę bardzo niebezpiecznie, poziom chamstwa urósł do rangi iście memicznej, statystyki nie kłamią (w UE mamy czołówkę jeśli chodzi o wskaźniki okropności skutków wypadków) — skoro na nic zdaje się edukacja i tłumaczenie, to konieczna będzie perswazja twarda. (Co nie zmienia faktu, że w kilku przypadkach jestem dość krytyczny: np. przepisy o „recydywie” drogowej wydają się zbyt sztywne, pomysł szybszego kasowania punktów karnych kierowcom, którzy bez sprzeciwu płacą mandat też są dziwne.)