Istotą procesu cywilnego jest to, że powód czegoś żąda w oparciu o wskazane przez siebie fakty, a rolą pozwanego jest wykazać bezzasadność roszczeń, zaprzeczając, iżby przywołane fakty miały miejsce lub przekonując sąd do korzystnej dla siebie wykładni norm. Prawo traktuje brak zaprzeczenia co do twierdzeń powoda jako przyznanie faktów. Czy to jednak oznacza, że wystarczy, że pozwany nie zgodzi się z powództwem i wniesie o jego oddalenie? Czy jednak może być to potraktowane jako pasywna postawa, ze skutkiem w postaci domniemanego przyznania? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 21 maja 2021 r., I AGa 141/20).
To jeszcze jeden ciekawy wątek do odnotowania w uzasadnieniu wyroku orzeczenia poświęconego praw autorskich do projektu architektonicznego wykonanego przez twórcę bez uprawnień zawodowych. Logiczną sekwencję zdarzeń można opisać mniej-więcej tak: powódka pozwała zamawiającego za naruszenie jej praw do projektu; w odpowiedzi na pozew pozwana spółka nie zaprzeczyła, iżby projekt był utworem; sąd I instancji uznał, że brak zaprzeczenia czyni ten element sprawy bezspornym (dzięki czemu powódka nie musi udowadniać autorskiego charakteru jej pracy) — i uwzględnił powództwo.
art. 230 kodeksu postępowania cywilnego
Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.
W apelacji od niekorzystnego wyroku zamawiająca spółka zarzuciła, iż sąd błędnie zastosował przepis pozwalający uznać brak zaprzeczenia za przyznanie faktów — bo skoro pozwana wniosła o oddalenie powództwa, to oznacza, że się z nim nie zgadza — a więc zaprzecza faktom powołanym w pozwie.
Sąd odwoławczy nie zgodził się z tym poglądem: art. 230 kpc stanowi, iż przyznanie może mieć charakter dorozumiany — brak zaprzeczenia strony co do twierdzeń przeciwnika procesowego może prowadzić do uznania biernej postawy za przyznanie faktów, zwalniając stronę z obowiązku przedstawienia dowodów na poparcie swych twierdzeń. Zaprzeczeniem takim nie jest jednak ogólnikowe zaprzeczenie „wszystkim wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom powódki zawartym w pozwie” — skuteczne zaprzeczenie wymaga wyraźnego wskazania, z którymi faktami powołanymi przez powoda strona pozwana się nie zgadza. Zaprzeczeniem nie jest także żądanie oddalenia powództwa — żądanie takie jest tylko oświadczeniem woli pozwanego.
Wcale nie na marginesie sąd podkreślił, że w rzeczywistości pozwana spółka nie tylko nie zaprzeczyła twierdzeniom powódki, że projekt architektoniczny był utworem, ale dosłownie się z nimi zgodziła — odpisując, że „utwory opisane w pozwie stanowią własność spółki”, a więc wprost przyznała, że ten element sporu nie istnieje.