Czy nabywca wierzytelności może wpisać dłużnika do Krajowego Rejestru Długów? Czy podlegającym wpisowi zadłużeniem może być niezapłacona rekompensata za dochodzenie należności? I, wcale nie na marginesie: czy wpis istniejącego zadłużenia do KRD może naruszać dobra osobiste dłużnika? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 czerwca 2021 r., I ACa 81/20).
Sprawa zaczęła się od wystawienia przez kontrahenta faktur wynikających ze współpracy gospodarczej. Powód uregulował faktury po terminie, kontrahent wyliczył wynikające z opóźnienia należności (odsetki i rekompensata za koszty odzyskiwania należności) na 5 tys. złotych, a następnie sprzedał je innej spółce — zaś nabywca wierzytelności wezwał dłużnika do zapłaty, a następnie przekazał do Krajowego Rejestru Długów informację o zadłużeniu.
art. 15 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych
Wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej;
2) łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
3) upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela (…) wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Zdaniem przedsiębiorcy wpis w KRD dotyczył nieistniejących — bo spłaconych w ramach bezpośrednich uzgodnień (należność główna), przedawnionych (odsetki) lub zawyżonych (bo wierzyciel nie wykazał poniesienia kosztów dochodzenia należności) — zobowiązań, przez co doszło do naruszenia jego dóbr osobistych. We wniesionym do sądu pozwie zażądał usunięcia informacji o długu, przesłania do jego partnerów pisemnych wyjaśnień, a także zadośćuczynienia pieniężnego w kwocie 5 tys. złotych.
Sąd stwierdzi, iż w toku sprawy powód nie kwestionował swego opóźnienia w zapłacie, nie udowodnił także, iżby zawarł z kontrahentem porozumienie wydłużające termin zapłaty. W takim przypadku wierzycielowi przysługują zarówno odsetki za opóźnienie, jak i rekompensata, której może dochodzić niezależnie od poniesienia jakiegokolwiek uszczerbku.
art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek (…) przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:
1) 40 euro — gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
2) 70 euro — gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
3) 100 euro — gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności przysługuje wierzycielowi od każdej zaległej faktury, bez wezwania, wyłącznie na tej podstawie, iż nabył prawo do odsetek (uchwała SN z 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15) — nie ma przy tym nie ma podstaw, by naliczać jedną rekompensatę od wszystkich transakcji handlowych — a więc zarzut zawyżenia roszczeń jest bezpodstawny.
Nieterminowe spełnienie świadczenia pieniężnego przez dłużnika niebędącego konsumentem upoważnia wierzyciela — po spełnieniu warunków określonych w art. 15 ust. 1 ustawy — do przekazania do Krajowego Rejestru Długów informacji o zobowiązaniu. Wierzycielem uprawnionym do zgłoszenia dłużnika do KRD jest także nabywca wierzytelności, który odkupił roszczenia od kontrahenta (pierwotnego wierzyciela). Owszem, dłużnik może kwestionować prawidłowość wpisu, podważając spełnienie przesłanek, jest także uprawniony do wniesienia sprzeciwu (art. 15a ustawy) — jednak wytaczając powództwo oparte na wpisie w KRD powinien okoliczności te wykazać, czego powód nie uczynił (ba, przedsiębiorca nie przedstawił nawet dowodu potwierdzającego treści wpisu).
Prawdziwość i prawidłowość wpisu w KRD wyklucza zarówno przyjęcie, iż doszło do naruszenia dóbr osobistych, jak też wyłącza bezprawność ewentualnego naruszenia dóbr osobistych — zatem całość roszczeń powoda została oddalona.