Nie każde poświadczenie nieprawdy w dokumencie jest przestępstwem

Przestępstwem jest poświadczenie przez funkcjonariusza nieprawdy w dokumencie, to oczywista oczywistość. Czy to jednak oznacza, że karalne jest każde poświadczenie nieprawdy przez osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu? Czy jednak istotne jest, by informacja miała w sprawie znaczenie prawne. I, wcale nie na marginesie: czy nieprawdziwa informacja o podjętej próbie samobójczej, której skutkiem było przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta, zawsze będzie traktowana jako karalne poświadczenie nieprawdy? (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 sierpnia 2021 r., V KK 75/20).

Orzeczenie dotyczyło nieprawdziwego zawiadomienia o próbie samobójczej przez lekarza psychiatrę do szpitala i do sądu, czego skutkiem było wszczęcie procedury w celu przymusowego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym, co potraktowano jako przestępstwo poświadczenia nieprawdy.

art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody wymaganej w art. 22 do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości.

Sąd stwierdził, że fałszywa informacja o usiłowaniu samobójstwa nie jest okolicznością mającą znaczenie prawne, przez co nie może być traktowana jako poświadczenie nieprawdy w dokumencie, przez co prawomocnie umorzył postępowanie (art. 17 par. 1 pkt 2 kpk).

Rozpatrując wniesioną przez RPO kasację na niekorzyść oskarżonego, SN przypomniał, iż w judykaturze przeważa stanowisko, że pojęcie „okoliczności mającej znaczenie prawne” należy oceniać w odniesieniu do faktycznej doniosłości prawnej poświadczenia nieprawdy, o czym nie przesądza treść dokumentu, lecz indywidualne, konkretne i obiektywne okoliczności sprawy (uchwała SN z 6 lipca 2016 r., SNO 26/16; wyrok SN z 26 lutego 2020 r., III KK 249/19).

art. 271 par. 1 kodeksu karnego
Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Kwalifikacja czynu jako karalnego poświadczenia nieprawdy nie może zatem opierać się li tylko na braku zgodności stanu poświadczonego z obiektywną rzeczywistością — istotny jest realny wpływ poświadczenia na stosunki prawne, których dotyczył dokument.

Tymczasem w sprawie nie budzi wątpliwości, że przekazana przez oskarżonego informacja o próbie samobójczej była nieprawdziwa, ale nie można tracić z oczu faktu, że decyzje innych lekarzy psychiatrii opierały się nie tylko na zawiadomieniu, ale także na całokształcie okoliczności, w tym wiedzy, że pokrzywdzony był w długotrwałym stresie związanym ze śmiercią osoby najbliższej, utratą pracy, problemów rodzinnych i ekonomicznych, a także podejmowanych prób leczenia psychiatrycznego. Oznacza to, że koronnym argumentem za przyjęciem do szpitala psychiatrycznego bez zgody pokrzywdzonego nie była nieprawdziwa informacja o próbie samobójczej, lecz ryzyko dostrzeżono w kumulacji negatywnych impulsów i zachowaniu pokrzywdzonego. Analogicznie sąd kontrolujący przymusowe umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym nie opierał się na fałszywej informacji, lecz na całokształcie materiału, który uzasadniał zastosowanie takiego środka.

Zamieszczenie nieprawdziwego wpisu o próbie samobójczej, choć powinno być ocenione zdecydowanie negatywnie, w warunkach istniejących w tej sprawie nie miało prawnego znaczenia, co sprawia, że nastąpiła dekompletacja znamion określonych w art. 271 § 1 kk.

Wcale nie na marginesie SN stwierdził, że zwłaszcza Ombudsman nie powinien posługiwać się argumentami jawnie sprzecznymi z rzeczywistością — przypisywać sądom słów, które nie zostały powiedziane (napisane) — co rzecz jasna nie wyklucza uprawnienia do prezentowania odmiennej oceny dokumentów…
…która w tej sprawie była prawidłowa, czego skutkiem było oddalenie kasacji.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

2 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
2
0
komentarze są tam :-)x