A skoro wczoraj było o rozdrabnianiu roszczeń, które czasem może odbierać pozwanemu możliwość wniesienia skargi kasacyjnej, dziś czas na kilka zdań o tym, że niedopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie o czynsz dzierżawny oznacza, że niezależnie od wartości przedmiotu sporu skarga taka podlega odrzuceniu (wyrok Sądu Najwyższego z 17 września 2021 r., II CSKP 134/21).
Orzeczenie dotyczyło roszczeń wynikających z nadpłaconego czynszu dzierżawnego w kwocie 1,425 mln złotych oraz żądania obniżenia czynszu ze względu na brak zakładanego przychodu z dzierżawy (dla jasności: chodziło o energię wytwarzaną przez wiatraki prądotwórcze posadowione na dzierżawionej działce).
art. 700 kodeksu cywilnego
Jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.
Sąd prawomocnie uznał, że w zaistniałych okolicznościach dzierżawca może domagać się zwrotu kwot wynikających z zawyżonego czynszu, ale odmówił „ogólnego” obniżenia wysokości opłat wynikających z umowy.
Od tego orzeczenia skargę kasacyjną wniósł wydzierżawiający, który — przytomnie — podkreślił, że w istocie nie była to umowa dzierżawy, ponieważ energia nie może być traktowana jako pożytek naturalny — przychód z przedmiotu dzierżawy.
Odnosząc się do sprawy Sąd Najwyższy przypomniał, że skarga kasacyjna nie przysługuje — niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia — m.in. w sprawach dotyczących czynszu z umowy najmu lub dzierżawy.
art. 398(2) par. 1-2 kodeksu postępowania cywilnego
§ 1. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych (…)
§ 2. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:
1) o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania;.
Przez sprawy o czynsz najmu lub dzierżawy rozumie się wszystkie spory dotyczące uiszczania czynszu, wysokości, sposobu wnoszenia opłat, istnienia zobowiązania, ustalenia stosunku prawnego lub jego ukształtowania, a także sprawy oparte o uprawnienie wynikające z art. 700 kc (postanowienie SN z 28 stycznia 2021 r., II CSKP 26/21; postanowienie SN z 30 kwietnia 2021 r., I CSK 734/20). Owszem, w toku postępowania doszło do pewnych błędów — w orzecznictwie przyjęło się, iż dzierżawca może domagać się zwrotu nadpłaconego czynszu dopiero po uwzględnieniu wcześniejszego powództwa o ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego (tj. o obniżenie jego wysokości) — jednak okoliczność ta nie była przedmiotem postępowania, a zatem nie może mieć wpływu na orzeczenie (przypuszczalnie zarzut taki nie pojawił się w apelacji — no a przedmiotem skargi kasacyjnej i tak nie mógłby być…).
Nie ma także racji skarżący powołując się na to, że spór dotyczył umowy nienazwanej, w której tylko część cech odpowiadała dzierżawie — ponieważ skoro przedmiotem umowy było oddanie rzeczy do używania za wynagrodzeniem, to musiałby być to albo najem, albo dzierżawa — toteż tak czy inaczej skarga kasacyjna jest niedopuszczalna.
Konsekwencją wniesienia niedopuszczalnej skargi kasacyjnej jest jej odrzucenie już na etapie badania przez sąd odwoławczy; przepuszczenie sprawy do SN powoduje, iż taką decyzję podejmuje SN (art. 396(8) par. 2-3 kpc) — zaś tak czy inaczej pozwana musi zwrócić stronie powodowej 5,4 tys. złotych tytułem kosztów.